The Weeping Meadow - Eleni Karaindrou

à côté de la silhouette - Eleni Karaindrou - Ulysses' Gaze

eleni karaindrou - adagio

Kalimera Hlie

Φλερτάροντας με τον θάνατο
Πέμπτη, 30 Ιούνιος 2011 18:02 του Γιώργου Αυγερόπουλου
Έχω καλύψει συγκρούσεις διαδηλωτών με την αστυνομία σε διάφορα μέρη του κόσμου εκτός της Ελλάδας, όπως στην Αργεντινή, την Ιταλία, τη Βολιβία και το Μεξικό. Ειδικά στο Μεξικό, οι αστυνομικοί όπως γνωρίζουν πολλοί, θεωρούνται άγριοι, ανεκπαίδευτοι και διεφθαρμένοι. Όμως αυτό που έζησα και κατέγραψα τόσο εγώ όσο και οι συνεργάτες μου χθες Τετάρτη 29/6 στο Σύνταγμα, ξεπερνάει σε αγριότητα κάθε όριο. Η Ελληνική αστυνομία παίρνει δίκαια και με διαφορά το βραβείο βαρβαρότητας. Μιας βαρβαρότητας που καμία σχέση δεν είχε με καταστολή αλλά ήταν ένα συνεχές φλερτ με τον θάνατο.

Από θαύμα δεν θρηνήσαμε νεκρούς. Και ο κ. Παπουτσής θα πρέπει να ανάψει λαμπάδα στον Θεό που πιστεύει, καθώς μόνο στην καλή του τύχη θα πρέπει να αποδοθεί το γεγονός ότι δεν απολογείται σήμερα για θύματα.


Το σχέδιο εκκένωσης της πλατείας Συντάγματος τις δύο τελευταίες μέρες, ήταν ένα "γιουρούσι" όπως εύστοχα παρατήρησε ο Αϊμάν, Ισπανός δημοσιογράφος που εργάζεται για το Al Jazeera. Ένα γιουρούσι, εναντίον όλων και όποιον πάρει ο χάρος. "Μα καλά τι αστυνομία είναι αυτή που έχετε;" με ρώτησε αγανακτισμένος. "Είστε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τουλάχιστον ακόμα" μου είπε με νόημα χαμογελώντας.



Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Περίπου στη 13.30 υπάρχει πολύς κόσμος συγκεντρωμένος μπροστά από την Βουλή. Δεν είναι κουκουλοφόροι. Δεν πετάνε πέτρες. Είναι γέροι, νέοι, γυναίκες, άντρες, φοιτήτριες και φοιτητές, εργαζόμενοι, άνεργοι που φωνάζουν συνθήματα, ρίχνουν την γνωστή μούντζα προς το κοινοβούλιο, και οι πιο θερμόαιμοι μπροστά - μπροστά άντε να εκτοξεύουν καμιά βρισιά εναντίον των αστυνομικών και να κουνάνε τα κιγκλιδώματα που έχουν στηθεί μπροστά στον Άγνωστο Στρατιώτη. Τίποτα το σημαντικό δηλαδή που να δικαιολογεί αυτό που θα ακολουθήσει. Ξαφνικά από παντού, από δεξιά, από αριστερά και από το κέντρο, αρχίζει μια γενική επίθεση των αστυνομικών δυνάμεων που απωθούν τους διαδηλωτές προς τα σκαλιά της πλατείας Συντάγματος. Φανταστείτε δηλαδή χιλιάδες ανθρώπους να τρέχουν αλλόφρονες προς ένα στενό άνοιγμα το πλάτος του οποίου δεν ξεπερνά τα δέκα μέτρα. Από πίσω τους τα ΜΑΤ, ρίχνουν μέσα στο πλήθος χειροβομβίδες κρότου λάμψης και δακρυγόνα, προκαλώντας πανικό. Άνθρωποι καίγονται από τις φλόγες, πνίγονται από τα δακρυγόνα δεν βλέπουν μπροστά τους και αρχίζουν να ποδοπατούν ο ένας τον άλλον και να κουτρουβαλούν στα σκαλιά. Υπάρχουν άνθρωποι λιπόθυμοι, άλλοι ποδοπατημένοι μέσ' τα αίματα. Παρόλα αυτά οι αστυνομικοί δεν αποχωρούν. Χτυπάνε με τα γκλομπς όποιον βρουν μπροστά τους, ανθρώπους δηλαδή που τρέχουν να σωθούν πατώντας ο ένας πάνω στον άλλον.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Πέρα από την δράση των προβοκατόρων η οποία έχει καταγραφεί σε βίντεο και φωτογραφίες που βγήκαν και θα συνεχίσουν να βγαίνουν τις επόμενες μέρες, πέρα από τους μπαχαλάκηδες την δράση των οποίων απεχθάνομαι και διαφωνώ κάθετα, η πέτρα είναι πλέον εύκολο να φύγει από το χέρι οποιουδήποτε, που τον χτύπησαν, τον ψέκασαν, και είναι άνεργος, άστεγος - ναι, υπάρχουν πλέον νεοάστεγοι - και κάθε μέρα γίνεται φτωχότερος χωρίς να βλέπει διέξοδο από πουθενά.

Δεν σας κρύβω ότι φοβήθηκα βλέποντας μια άνευ προηγουμένου αγριότητα να ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μου. Ένιωσα τον ίδιο φόβο που έχω νιώσει σε ζόρικες περιοχές του πλανήτη. Ένιωσα τον φόβο του θανάτου. Καθώς νόμιζα πως ήταν η ιδέα μου και πως είχα ξεσυνηθίσει να δουλεύω στην Ελλάδα - έχω να δουλέψω στη χώρα μου από το έτος 2000- ρώτησα παλιούς μου συναδέλφους αν είχαν ξαναζήσει κάτι τέτοιο εδώ. Μου απάντησαν πως δεν είχαν ξαναζήσει κάτι παρόμοιο.

Θα ήθελα λοιπόν ένας λογικός άνθρωπος από το υπουργείο "Προστασίας του Πολίτη" (το βάζω σε εισαγωγικά γιατί πλέον ο τίτλος του μου θυμίζει το Υπουργείο Αγάπης του Όργουελ στο 1984) να μου απαντήσει στις εξής ερωτήσεις:

Ποιος έδωσε την εντολή για την γενική επίθεση στις 13.30 και γιατί; Ποιανού ιδέα ήταν να διατάξει τις αστυνομικές δυνάμεις να κυνηγήσουν ένα πανικόβλητο πλήθος που ποδοπατιέται στα σκαλιά πετώντας κρότου - λάμψης και δακρυγόνα χτυπώντας αδιακρίτως, παίζοντας κορώνα γράμματα την πιθανότητα, κάποιος ανάμεσα στους χιλιάδες, να αφήσει την τελευταία του πνοή στην πλατεία.
Για ποιο λόγο οι αστυνομικοί δεν σεβάστηκαν το ιατρείο της πλατείας Συντάγματος; Επαγγελματίες γιατροί πνευμονολόγοι και άλλοι, όλοι εθελοντές, φρόντιζαν τραυματίες καθ' όλη την διάρκεια των συγκρούσεων. Δεν ήταν "κουκουλοφόροι", γιατροί ήταν. Φώναζαν στους αστυνομικούς "εδώ είναι ιατρείο" αλλά καμία σημασία δεν έδιναν εκείνοι. Αφιονισμένοι, τους έριχναν δακρυγόνα και τους χτυπούσαν. Όπως μας είπε ένας γιατρός "Αυτά δεν γίνονται ούτε στον πόλεμο. Ακόμα και στον πόλεμο υπάρχει ανακωχή για να μαζέψεις και να φροντίσεις τους τραυματίες." Τα μάζεψαν άρον - άρον οι άνθρωποι και έστησαν το ιατρείο κάτω στο μετρό αλλά ούτε και αυτό γλίτωσε από τις ρίψεις χημικών.
Για ποιο λόγο χτυπήθηκαν δάσκαλοι στην Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδος; Και αυτοί κουκουλοφόροι; Δεν νομίζω. Τα ΜΑΤ αφού πέταξαν δακρυγόνα στην είσοδο του κτιρίου στην οδό Ξενοφώντος 15, άρχισαν να τους πετούν πέτρες (!) και να ανοίγουν κεφάλια με την ανάποδη του γκλομπ, σύμφωνα με μαρτυρίες των ίδιων. Τρεις τραυματίες, ένας με σπασμένα πλευρά, ένας με ανοιγμένο κεφάλι και ένας με ελαφρά τραύματα στο χέρι. Έλεγαν οι δάσκαλοι: "Όταν μια κοινωνία κακοποιεί τους δασκάλους της βρίσκεται στο κατώτερο σκαλοπάτι που μπορεί να φτάσει"
Με ποια λογική οι αστυνομικοί έριξαν χημικά και χτύπησαν ανθρώπους μέσα σε μανάβικα και σουβλατζίδικα στο Μοναστηράκι και στην Πλάκα, προκαλώντας τρόμο σε πελάτες και τουρίστες;
Και τέλος κάτι προσωπικό για τον κ. Παπουτσή: Γιατί με χτυπήσατε; Όχι εσείς δηλαδή, ένας από τους άνδρες της αστυνομίας σας. Επειδή όμως εγώ δεν γνωρίζω τον "ανώνυμο" ΜΑΤατζή και γνωρίζω εσάς, θα ήθελα πραγματικά μια απάντηση. Η κατάσταση ήταν σχετικά ήρεμη εκείνη την ώρα και γω τραβούσα με την κάμερα μια διμοιρία των ΜΑΤ που ανέβαινε προς την Βουλή, όταν ένας ξέκοψε από την διμοιρία του, ήρθε προς το μέρος μου και στάθηκε μπροστά μου σε απόσταση αναπνοής. Σταμάτησα να τραβάω και κατέβασα την κάμερα. Με κοιτούσε μες στα μάτια. Του είπα τι θέλει και ως απάντηση εισέπραξα μια, για να θυμάμαι τη μέρα. Ο κόσμος άρχισε να φωνάζει: "Τον Αυγερόπουλο χτυπάς ρε". Δεν αντέδρασα καθόλου και εκείνος απομακρύνθηκε. Αν είχα αντιδράσει ίσως να τα λέγαμε στο τμήμα όπου θα μου ζητάγατε συγνώμη για την... "παρεξήγηση". Παρεπιπτόντως: Στην Οαχάκα, όταν με είχαν στριμώξει μαζί με τον κάμεραμάν μου οι Μεξικανοί αστυνομικοί, που όπως είπαμε θεωρούνται άγριοι, ανεκπαίδευτοι και διεφθαρμένοι, τους φώναξα "Δημοσιογράφος" και δεν με πείραξαν. Στη χώρα μου τις έφαγα για πρώτη φορά.

Η Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας, κλονίζει τον πλανήτη, του Μ. Μazower
του Μαρκ Μαζάουερ

από ΤΟ ΒΗΜΑ - The New York Times ( 30/6/2011)

Χθες, όλος ο κόσμος παρακολουθούσε την Ελλάδα καθώς το κοινοβούλιό της ψήφισε ένα διχαστικό πακέτο μέτρων λιτότητας το οποίο θα μπορούσε να έχει κρίσιμες επιπτώσεις στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Ισως προκαλεί έκπληξη που αυτή η μικρή άκρη της χερσονήσου των Βαλκανίων συγκεντρώνει τόση προσοχή. Σκεφτόμαστε συνήθως την Ελλάδα ως την πατρίδα του Πλάτωνα και του Περικλή, με την πραγματική της σημασία να βρίσκεται βαθιά στην αρχαιότητα. Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που για να κατανοήσεις το μέλλον της Ευρώπης χρειάζεται να στραφείς μακριά από τις μεγάλες δυνάμεις στο κέντρο της ηπείρου και να κοιτάξεις προσεκτικά όσα συμβαίνουν στην Αθήνα. Τα τελευταία 200 χρόνια η Ελλάδα ήταν στην πρώτη γραμμή της εξέλιξης της Ευρώπης.

Στη δεκαετία του 1820, στη διάρκεια του αγώνα για την ανεξαρτησία από την οθωμανική αυτοκρατορία, η Ελλάδα έγινε ένα πρώιμο σύμβολο δραπέτευσης από τη φυλακή της αυτοκρατορίας. Για τους φιλέλληνες, η παλιγγενεσία της αποτελούσε τον πιο ευγενή αγώνα. "Στο μεγάλο πρωινό του κόσμου", έγραψε ο Σέλεϊ στο ποιημά του "Ελλάς", "το μεγαλείο της Ελευθερίας τινάχθηκε και έλαμψε! " Η νίκη θα σήμαινε τον θρίαμβο της ελευθερίας όχι μόνο επί των Τούρκων αλλά και επί όλων των δυναστών που κρατούσαν υπόδουλους τόσο πολλούς ευρωπαίους. Γερμανοί, Ιταλοί, Πολωνοί και Αμερικανοί έτρεξαν να πολεμήσουν υπό την γαλανόλευκη σημαία της Ελλάδας για χάρη της δημοκρατίας. Και μέσα σε μια δεκαετία, η χώρα κέρδισε την ελευθερία της.

Στη διάρκεια του 20ου αιώνα ο ριζοσπαστικός νέος συνδυασμός της συνταγματικής δημοκρατίας και του εθνικισμού που ενσάρκωσε η Ελλάδα εξαπλώθηκε στην ήπειρο και κορυφώθηκε στην "ειρήνη που τερμάτισε κάθε ειρήνη" στο τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν τρεις αυτοκρατορίες, η οθωμανική , εκείνη των Αψβούργων και η ρωσική, κατέρρευσαν και αντικαταστάθηκαν από έθνη-κράτη.

Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ελλάδα άνοιξε και πάλι τον δρόμο για το μέλλον της Ευρώπης. Μόνο που τώρα ήταν η σκοτεινή πλευρά της δημοκρατίας που βγήκε στο προσκήνιο. Σε έναν κόσμο εθνικών κρατών, εθνοτικές μειονότητες όπως ο μουσουλμανικός πληθυσμός της Ελλάδας και οι ορθόδοξοι χριστιανοί της Μικράς Ασίας ήταν μια συνταγή για διεθνή αστάθεια. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, έλληνες και τούρκοι ηγέτες αποφάσισαν να ανταλλάξουν τους μειονοτικούς πληθυσμούς τους, εκτοπίζοντας περί τα δύο εκατομμύρια χριστιανούς και μουσουλμάνους προς χάριν της εθνικής ομοιογένειας.

Η ελληνο - τουρκική ανταλλαγή των πληθυσμών ήταν η μεγαλύτερη οργανωμένη μετακίνηση προσφύγων στην ιστορία μέχρι τότε και μοντέλο που οι ναζιστές και άλλοι θα το επικαλούνταν αργότερα για να εκτοπίσουν ανθρώπους στην ανατολική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Ινδία.

Είναι ειρωνικό, λοιπόν, που η Ελλάδα ήταν επίσης στην πρωτοπορία της αντίστασης στους ναζιστές. Τον χειμώνα του 1940-41, ήταν η πρώτη χώρα που αντεπιτέθηκε αποτελεσματικά κατά των δυνάμεων του Αξονα, ταπεινώνοντας τον Μουσολίνι στον ελληνο - ιταλικό πόλεμο ενώ η υπόλοιπη Ευρώπη επευφημούσε την Ελλάδα. Και πολλοί χειροκρότησαν πάλι λίγους μήνες αργότερα όταν ένας νεαρός αριστερός αντιστασιακός ονόματι Μανώλης Γλέζος σκαρφάλωσε στην Ακρόπολη ένα βράδυ με έναν φίλο και κατέβασαν τη σημαία με την σβάστικα που οι Γερμανοί είχαν πρόσφατα υψώσει. Σχεδόν 70 χρόνια αργότερα, η ελληνική αστυνομία θα έριχνε δακρυγόνα στον κ. Γλέζο ο οποίος διαδήλωνε κατά του προγράμματος λιτότητας.

Αλλά στο τέλος, η Ελλάδα υπέκυψε στη γερμανική κατοχή. Η κυριαρχία των ναζιστών έφερε μαζί της την πολιτική κατάρρευση, την μεγάλη πείνα, και μετά την απελευθέρωση, την βύθιση της χώρας σε έναν εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στις κομμουνιστικές και τις αντικομμουνιστικές δυνάμεις.

Μόλις λίγα χρόνια μετά την ήττα του Χίτλερ, η Ελλάδα βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο της ιστορίας, ως μέτωπο του Ψυχρού Πολέμου. Το 1947, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρι Τρούμαν χρησιμοποίησε τον κλιμακούμενο εμφύλιο στην Ελλάδα για να πείσει το Κογκρέσο να στηρίξει το Δόγμα Τρούμαν και την ειρηνική δέσμευση αμερικανικών πόρων για τον αγώνα κατά του Κομμουνισμού και την ανοικοδόμηση της Ευρώπης. Ανυψωμένη ξαφνικά σε έναν διατλαντικό αγώνα, η Ελλάδα συμβόλιζε τώρα μια πολύ διαφορετική Ευρώπη - μία Ευρώπη που είχε αυτοκαταστραφεί, και που ο μόνος δρόμος εξόδου από την ανέχεια των μέσων της δεκαετίας του 1940 ήταν ως μικρότερος εταίρος της Ουάσινγκτον. Καθώς τα δολάρια άρχισαν να ρέουν, αμερικανοί σύμβουλοι έλεγαν στους έλληνες πολιτικούς τι να κάνουν και αμερικανικές βόμβες ναπάλμ έκαιγαν τα ελληνικά βουνά καθώς οι κομμουνιστές αντάρτες τρέπονταν σε φυγή.

Η πολιτική και οικονομική ένωση της Ευρώπης υποτίθεται ότι θα έβαζε τέλος στις αδυναμίες και την εξάρτηση της διχοτομημένης ηπείρου. Και εδώ η Ελλάδα έγινε σύμβολο μιας νέας φάσης στην ευρωπαϊκή ιστορία. Η πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας το 1974 δεν έφερε στη χώρα μόνο την πλήρη ένταξη σε αυτό που θα γινόταν η Ευρωπαϊκή Ενωση. Προανήγγηλε επίσης (μαζί με τη μετάβαση της Ισπανίας και της Πορτογαλίας στη δημοκρατία την ίδια εποχή) το παγκόσμιο κύμα εκδημοκρατισμού της δεκαετίας του 1980 και του '90, πρώτα στη Νότια Αμερική και τη Νοτιοανατολική Ασία και μετά στην Ανατολική Ευρώπη. Και έδωσε στην Ευρωπαϊκή Ενωση την όρεξη για διεύρυνση και τη φιλοδοξία να εξελιχθεί από ένα μικρό κλαμπ πλούσιων δυτικοευρωπαϊκών κρατών σε φωνή για ολόκληρη την προσφάτως εκδημοκρατισμένη ήπειρο, η οποία εξαπλώθηκε κατά πολύ στο νότο και την ανατολή.

Και τώρα, σήμερα, αφότου έσβησε η ευφορία της δεκαετίας του '90 και μια νέα ταπεινοφροσύνη χαρακτηρίζει τους Ευρωπαίους, ο κλήρος πέφτει και πάλι στην Ελλάδα ως χώρας η οποία θα προκαλέσει τους μανδαρίνους της Ευρωπαϊκής Ενωσης και θα θέσει το ερώτημα: "ποιό θα είναι το μέλλον της ηπείρου;".

Η Ευρωπαϊκή Ενωση υποτίθεται ότι θα ένωνε μια κατακερματισμένη Ευρώπη, ότι θα ενίσχυε τις δημοκρατικές της δυνατότητες και ότι θα μεταμόρφωνε την ήπειρο σε μια ανταγωνιστική δύναμη στην παγκόσμια σκηνή. Είναι ίσως ταιριαστό που ένα από τα αρχαιότερα και πιο δημοκρατικά έθνη - κράτη της Ευρώπης βρίσκεται στην καινούργια εμπροσθοφυλακή, όσων θέτουν εν αμφιβόλω όλα αυτά τα επιτεύγματα. Γιατί είμαστε όλοι μικρές δυνάμεις τώρα, και για άλλη μια φορά η Ελλάδα πολεμάει στην πρώτη γραμμή του αγώνα για το μέλλον.
............................................................
* Ο κ. Μαρκ Μαζάουερ είναι Βρετανός ιστορικός και συγγραφέας, καθηγητής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο Κολούμπια των ΗΠΑ.

Μη μαδάς τη μαργαρίτα: Η Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας, κλονίζει τον π...

Μη μαδάς τη μαργαρίτα: Η Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας, κλονίζει τον π...: "του Μαρκ Μαζάουερ από ΤΟ ΒΗΜΑ - The New York Times ( 30/6/2011) Χθες, όλος ο κόσμος παρακολουθούσε την Ελλάδα καθώς το κοινο..."

Massive Attack - Paradise Circus

Zaz, la toy session : je veux

Ελλάδα: «Δε θα τολμούσα να πω πόσες φορές μου έτυχε να γράψω για την Ελλάδα και ιδιαίτερα για το ελληνικό τοπίο. Πριν από καιρό μου δόθηκε η δυνατότητα να προσδιορίσω τις εντυπώσεις που τόσα χρόνια συλλέγω μπροστά στην εκπληκτική και συχνά συνταρακτική ομορφιά ορισμένων τόπων της Ελλάδας, με την ευκαιρία της δημοσίευσης ενός λευκώματος φωτογραφιών του Γιώργου Δεπόλλα. Πράγμα που έκανα αυθόρμητα γιατί αυτές οι φωτογραφίες είναι από τις πιο αποκαλυπτικές αυτής της σύγχρονης μυστικής και ανοιχτής σε όλους, καθημερινής και χωρίς ηλικία ελληνικής ομορφιάς. Πώς ήταν η Ελλάδα πριν γίνει Ελλάδα; Θέλω να πω, πριν γίνει η καρδιά και η εστία όλης της Μεσογείου; Πριν ακόμα αυτό που είναι σήμερα, η χώρα δηλαδή που προτιμούν οι τουρίστες; Συχνά το αναρωτιόμουν μπροστά στα ελληνικά τοπία που αγκάλιαζα με το βλέμμα χρόνια ολόκληρα. Πιο στοιχείο, ποια λεπτομέρεια, ποιο σύνολο κάνουν ένα τοπίο πραγματικά ελληνικό; Επί χρόνια επισκεπτόμουν όλες τις μεσογειακές ακτές και μπορώ να πω ότι πολλά μέρη της Προβηγκίας, της Ιταλίας ή της Μικράς Ασίας μοιάζουν με την Ελλάδα ή τη θυμίζουν», γράφει στο γράμμα «Εψιλον», στο βιβλίο του «Ερωτικό λεξικό της Ελλάδας» (Εκδόσεις Χατζηνικολή), ο Ζακ Λακαριέ (Jacques Lacarriere) προσθέτοντας τη φράση του Οδυσσέα Ελύτη:

«Εάν αποσυνδέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα λόγια μπορείς να την ξαναφτιάξεις».

Τώρα, ίσως αναρωτηθεί κανείς τι είναι ένα ερωτικό λεξικό; Μα φυσικά ένα λεξικό επιλεκτικό όπως και ο έρωτας. Ο ίδιος ο συγγραφέας στο σύντομο πρόλογό του, ανάμεσα στα άλλα, γράφει: «Αναγκαστικά, ένα παρόμοιο λεξικό καθρεφτίζει τον άνθρωπο που το έχει σκεφτεί και το έχει συντάξει, καθώς και, για μένα, τη χώρα που αφού περιδιάβηκα στη συνέχεια μοιράστηκα και μοιράζομαι τους τόπους, τους δρόμους, την ιστορία της και τους συγγραφείς εδώ και τόσα χρόνια. Ναι, μια χώρα που θέλησα να μοιραστώ με τους Γάλλους αναγνώστες πρώτα, και σήμερα με τους Ελληνες: την Ελλάδα όπως εγώ την έζησα και όπως τη γνώρισα όταν ήμουν ακόμα παιδί, από τους αρχαίους ποιητές και συγγραφείς της. Μια Ελλάδα που πάει από τον Ομηρο ως τον Τσιτσάνη, μέσα από φωνές, ποιήματα, τραγούδια και έργα που εδώ και τόσα χρόνια επιλέγω και μεταφράζω. Μια Ελλάδα που πηγαίνει από τον Αναξαγόρα ως το ζεϊμπέκικο, από τη Σαπφώ ως τον Σικελιανό, από τα αμυγδαλωτά ως τα παξιμάδια, από τα ακριτικά τραγούδια ως τα ρεμπέτικα...».

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

(Με αφορμή το βιβλίο το Ουίλιαμ Νταλρίμπλ «Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου»)



Νίκος Παύλου

ΜΤh, MSc

Υπ. Διδάκτορα ΑΠΘ





Η σχέση παρελθόντος-παρόντος είναι ένα ζήτημα που απασχολεί πάντα τους ιστορικούς, και όχι μόνο. Στην πραγματικότητα ενδιαφέρει ευρύτερες ομάδες ανθρώπων και όχι μόνο τους επαγγελματίες του χώρου. Αυτό συμβαίνει γιατί, εκτός των άλλων εμπεριέχει και το ερώτημα ποια είναι η σημερινή κατάσταση λαών, μνημείων, τοποθεσιών κοκ που έχουν συνδεθεί με μεγάλες στιγμές της ανθρωπότητας, όπως για παράδειγμα μαχών που αποδείχτηκαν καθοριστικές, συνθηκών που άλλαξαν την πορεία της ιστορίας, φιλοσοφικών έργων που επηρεάζουν και σήμερα.

Σημαντική βοήθεια για την ανασύσταση στιγμών του παρελθόντος έχουν τα οδοιπορικά. Ειδικά σήμερα που παρατηρείται μία ηροδότεια στροφή στις ιστορικές σπουδές αποδεικνύονται πολύτιμες και απαραίτητες πηγές. Στην ουσία πρόκειται για έργα ταξιδιωτικής λογοτεχνίας: κάποιος αποφάσιζε να ταξιδέψει σε περιοχές που κινούσαν το ενδιαφέρον του, και με την επιστροφή του κατέγραφε τις εντυπώσεις που είχε αποκομίσει. Φυσικά ο στόχος του ταξιδιού δεν ήταν η ψυχαγωγία, αλλά η γνωριμία με σπουδαία πρόσωπα, η αποκόμιση εμπειριών που θα τον βοηθούσαν να καλυτερεύσει τη ζωή του και η γνωριμία με άλλους ανθρώπους.

Τη βυζαντινή εποχή τα περισσότερα –αν όχι όλα τα οδοιπορικά- καταγράφονταν από ανθρώπους που πραγματοποιούσαν προσκυνηματικές επισκέψεις σε τόπους που είχαν συνδεθεί με μεγάλες στιγμές του χριστιανισμού, σαν την Ιερουσαλήμ και την περιοχή της, την Αίγυπτο, που αποτελούσε την πρώτη κοιτίδα του μοναχισμού και περιοχές που φυλάσσονταν ιερά λείψανα. Έτσι γράφτηκαν σπουδαία έργα σαν τη Λαυσαϊκή Ιστορία, το Οδοιπορικό της Αιθερίας και την Ιστορία των Μοναχών της Αιγύπτου.

Πολύ σπουδαίο οδοιπορικό είναι το «Λειμωνάριον» του Ιωάννη Μόσχου. Το 587 μ.Χ. ο Μόσχος και ο μαθητής του Σωφρόνιος διασχίζουν τη βυζαντινή αυτοκρατορία, από την Κωνσταντινούπολη μέχρι την Αίγυπτο, για να γνωρίσουν τη σοφία των μοναχών της Ανατολής. Οι εντυπώσεις του αποτέλεσαν το υλικό του «Λειμωνάριου».

Αυτό το σπουδαίο κείμενο χρησιμοποιεί ο Ουίλιαμ Νταλρίμπλ για να πραγματοποιήσει το ταξίδι του στη «σκιά του Βυζαντίου». Στόχος του είναι να περάσει και αυτός από τις περιοχές που ταξίδεψαν ο Μόσχος και ο μαθητής του, να καταγράψει τη σημερινή τους εικόνα, αλλά και να δώσει πληροφορίες για την κατάσταση που επικρατούσε σε αυτές την εποχή του Μόσχου.

Το οδοιπορικό του ξεκινάει από τη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους, όπου βρίσκεται και το παλιότερο χειρόγραφο του Λειμωνάριου. Συνεχίζει με επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη, στην περιοχή της Αντιόχειας, στην αρχαία Έδεσσα της Μεσοποταμίας. Περνάει κατόπιν στη Συρία, στο Λίβανο, στην Παλαιστίνη και, τέλος, φτάνει στην Αίγυπτο. Παντού προσπαθεί να ανακαλύψει ίχνη του Βυζαντίου: χριστιανικά μοναστήρια, μία επιγραφή, ένα σημάδι που θα του δώσει δείγματα ότι κάποτε στην περιοχή ανθούσε η βυζαντινή παράδοση.

Καρπός όλων αυτών των εμπειριών του είναι το βιβλίο « Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου» (μετ. Κατερίνα Οικονομάκου, εκδόσεις Ωκεανίδα). Σε αυτό καταγράφει με πολύ γλαφυρό τρόπο τη διαδρομή του από το Άγιον Όρος μέχρι την Αίγυπτο.

Πρόκειται για έργο με πολλές αρετές. Οι ιστορικές πληροφορίες, που εναλλάσσονται με την περιγραφή της σημερινής κατάστασης των τόπων που επισκέπτεται ο Νταλρίμπλ, προκαλούν συνεχώς το ενδιαφέρον του αναγνώστη, που βλέπει να ξετυλίγεται μπροστά του η παράλληλη εικόνα παρελθόντος και παρόντος περιοχών που είχαν μεγάλη άνθιση κατά τη βυζαντινή εποχή.

Το « Ταξίδι» λοιπόν, «στη σκιά του Βυζαντίου» αποτελεί με αυτό τον τρόπο ένα πολύ αξιόλογο δείγμα συνδυασμού ταξιδιωτικής λογοτεχνίας και καταγραφής ιστορικών πληροφοριών, που βοηθάει τον αναγνώστη να δει σπουδαίες πτυχές της σχέσης παρελθόντος-παρόντος, που πάντα προκαλούν ενδιαφέρον.

Bach, Air on the G string (Air on a G string, string orchestra)

Στις πτυχές των άστρων,λευκοί μανδύες,καταρραχτες αστερισμών
οι εικόνες σπασμένες πίσω από κάγγελα.
Εφορμούν χωρίς δρόμο, ζητώντας αέρα πάνω σε νότες αηδονιών.

Wolfgang Amadeus Mozart - Piano Concerto No. 21 - Andante

Η θρησκεία κάνει ό,τι χειρότερο μπορεί.

Tου Roger Cohen
Ο Τέρι Τζόουνς, ο πάστορας από τη Φλόριδα που οργάνωσε το κάψιμο ενός Κορανίου στις 20 Μαρτίου, ήθελε να «ανάψει τα αίματα». Η αποστολή του εξετελέσθη. Ωστόσο, ίσως να ήθελε να εξηγήσει τις πράξεις του στην οικογένεια του Γιοακίμ Ντάνγκελ, του 33χρονου σουηδού που σφαγιάστηκε πριν μερικές ημέρες, κατά τη διάρκεια μιας ανθρωπιστικής αποστολής του ΟΗΕ στην πόλη Μαζάρ-ι-Σαρίφ του Αφγανιστάν, από αλλόφρονες Αφγανούς που είχαν δει ή ακούσει την κίνηση του Τζόουνς.

Τώρα που το ξανασκέφτομαι, όχι, ο Τζόουνς δεν έχει τίποτα απολύτως να εξηγήσει στην οικογένεια του Ντάνγκελ ή στην αντίστοιχη του έτερου μέλους του ΟΗΕ που σφαγιάστηκε μαζί με τον Σουηδό. Γιατί η δουλειά του Τζόουνς είναι να είναι ένας φανατικός ζηλωτής κι όχι κάποιος που θα δίνει εξηγήσεις.....

Όχι πως ο αφγανικό όχλος ή οι υποκινητές του είναι άμοιροι ευθυνών. Κι όταν λέω «υποκινητές», εννοώ τον Αφγανό πρόεδρο Χαμίντ Καρζάι, έναν άνθρωπο που θα έκανε οτιδήποτε προκειμένου να κρύψει όλες τις πολιτικές του αδυναμίες. Εξίσου ηλίθιοι είναι οι ιμάμηδες στο Μαζάρ που επέλεξαν την Παρασκευή ως μέρα για να φουντώσουν τα αντιδυτικά πάθη στην περιοχή.
Όπως επισημαίνει η συνάδελφος μου, Λιζέτ Αλβαρέζ, ο αμετανόητος Τζόουνς θεωρεί πως το Ισλάμ και το Κοράνι κηρύττουν αποκλειστικά «θάνατο, βία και τρομοκρατία»- μια άποψη τοσο χαζή, σαν να πιστεύεις πως ο Χριστιανισμός αντικατοπτρίζεται εξολοκλήρου στον Ψαλμό 137 που λέει πως «τα μικρά του εχθρού πρέπει να πετροβολούνται».
Ο Τζόουνς δεν είναι μόνος του σε αυτήν την αντισλαμική εκστρατεία στις ΗΠΑ, γεγονός από μόνο του ανησυχητικό. Πέρασα λίγο καιρό πέρσι διπλα στον Πολ Μπλερ, έναν πάστορα μιας μικρής πόλης της Οκλαχόμα, μιας πολιτείας όπου η ισλαμοφοβία έχει αρχίσει να γιγαντώνεται. Μου ειχε πει πως «οι μουσουλμάνοι δεν εχουν έρθει εδώ για να συνυπάρξουν μαζί μας, αλλά για να μας κατακτήσουν».
Το ιδιο αυτό επικίνδυνο μήνυμα εξαπλώνεται αυτή τη στιγμή σε πολλές αμερικανικές εκκλησίες. Στις ΗΠΑ οι μουσουλμάνοι –το 1% του αμερικανικού πληθυσμού- αποτελούν τα θύματα στο 14% των περιπτώσεων θρησκευτικής βίας. Στην Ευρώπη, δεξιοί πολιτικοί υιοθετούν, μερικοί αρκετά επιτυχημένα, μια αντισλαμική δημαγωγία.
Οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι εχουν αρκετά πράγματα που μπορούν να κάνουν. Καταρχάς, να καταδικάσουν ανερυθρίαστα τη σφαγή στο Μαζάρ. Κατά δεύτερον, από την Αιγυπτο έως το Πακιστάν, οι μουσουλμάνοι να καταλάβουν πως ο ισλαμισμός, από τη στιγμή που αποτελεί πολιτική δύναμη, δεν γίνεται να βρίσκεται υπεράνω κριτικής.
Ο Τζόουνς, από την άλλη πλευρά, ζει σε μια χώρα, οι νόμοι της οποίας υποστηριζουν την βλακεία του. Γι’ αυτό και ήρθε η ώρα να εξετάσει πρωταρχικώς την ίδια του την συνείδηση και να αναρωτηθεί πως είναι δυνατόν η θρησκευτική πίστη να συμπορεύεται με το μίσος και τους φόνους;
Καταλαβαίνω για ποιους λόγους οι άνθρωποι στρέφονται στη θρησκεία: για το φόβο του θανάτου, ως καταφύγιο από τον πόνο, ακόμη και επειδή ένιωσαν κάποιου ειδους αποκάλυψη μέσα τους. Σίγουρα όμως, η θρησκεία δεν έχει κανένα απολύτως νόημα χωρίς έλεος και συγχώρεση και ασφαλώς οι έννοιες του μίσους και της δολοφονίας είναι το απόλυτο αντίθετο της. Τουλάχιστον, έτσι φαίνεται σε κάποιον που δεν πιστεύει.

Από τους New York Times, όπως μεταφράστηκε από το Βήμα Online, 06/04/2011 tvxs.gr

Ο μετέωρος άνθρωπος

του Γιώργου Γραμματικάκη
Ο μετασχηματισμός της ανθρωπότητας, έννοια ουτοπική όσο και απόλυτα αναγκαία, είναι η μόνη που μπορεί να αποκαταστήσει έναν πολιτισμό σε αρμονία με την φύση και τον εσωτερικό άνθρωπο...
Από την «Κόμη της Βερενίκης» (1989)


Οπως απεικονίζεται με ενάργεια στις τηλεοπτικές μας οθόνες, ο πλανήτης Γη και οι περιούσιοί του κάτοικοι βρίσκονται τον τελευταίο καιρό σε διαρκή αναστάτωση. Το σεισμό μεγάλης εντάσεως στην Ιαπωνία ακολούθησε ένα καταστροφικό τσουνάμι που σάρωσε πόλεις και ακτές. Στη συνέχεια τα πυρηνικά εργοστάσια έσπειραν τον εφιάλτη της ραδιενέργειας στη γειτονιά τους, αλλά και σε χώρες μακρινές. Λίγες επίσης εβδομάδες πριν, ένας άνεμος δημοκρατίας -που μπορεί να αποδειχθεί και καυτός λίβας- ξεκίνησε από την Αίγυπτο και κλονίζει ήδη εξουσίες και μακρόβια καθεστώτα. Στην τελευταία εκδοχή των γεγονότων, ένα καθεστώς τυραννικό αλλά και πλούσιο στη Λιβύη απειλείται από μια θολή λαϊκή εξέγερση. Η λεγόμενη «Δύση» προσπαθεί -όπως πάντα- να προασπίσει τα συμφέροντά της με ανθρωπιστικά προσχήματα......

Τα συμπεράσματα που μπορούν να αντληθούν από τον ειδησεογραφικό αυτό καταιγισμό είναι νομίζω σημαντικά. Μια σύντομη λοιπόν καταγραφή τους θα βοηθήσει τον «χωροχρονικό» προβληματισμό του αναγνώστη.

1. Η Γη είναι ένας πλανήτης με ηλικία 4 δισεκατομμυρίων ετών, και για να φτάσει στη σημερινή μορφή του πέρασε από πολλές φάσεις. Η τελική του όμως ισορροπία δεν έχει ακόμα αποκατασταθεί. Οι σεισμοί, λοιπόν, οι εκρήξεις ηφαιστείων ή τα θαλάσσια τσουνάμι, θα συνοδεύουν για πολύ ακόμα την ιστορία του πλανήτη. Ενώ όμως οι καταστροφές που συνεπάγονται, δίκαια προκαλούν δέος και οδύνη, η Γη είναι το σπίτι μας. Εχει λοιπόν ανάγκη τη διαρκή φροντίδα και τον σεβασμό μας.

2. Η αυτονόητη αυτή αντίληψη δεν φαίνεται ωστόσο να ισχύει. Τα πυρηνικά εργοστάσια είναι ένας μόνον από τους εφιάλτες, που η ανθρώπινη αφροσύνη φόρτωσε στον πλανήτη, αλλά και στο ίδιο του το μέλλον. Επονται -ή προηγούνται!- η ρύπανση της ατμόσφαιρας και των θαλασσών, ο παραλογισμός των εξοπλισμών, η εξάντληση του νερού και των ενεργειακών αποθεμάτων. Στην αρχή, η ανθρώπινη αυτή αφροσύνη μπορούσε να ερμηνευθεί ως άγνοια. Σήμερα, όμως, που η επιστημονική γνώση έχει επισημάνει τους κινδύνους, δεν υπάρχει καμιά λογική αιτιολόγηση. Είναι απλώς η αρχαία Υβρις, που, αν δεν επικρατήσουν άλλες πρακτικές, ακολουθείται πάντοτε από τη Νέμεσι.

3. Ταυτόχρονα, ούτε η Ιστορία δείχνει ότι μπορεί να ενταχθεί σε λογικά πλαίσια. Τις τελευταίες ιδίως δεκαετίες διαπιστώθηκε ότι είναι απρόβλεπτη, ότι έχει περίπου χαοτική συμπεριφορά. Ετσι, τα μείζονα γεγονότα, που σφράγισαν την πορεία της ανθρωπότητας, αιφνιδίασαν τους ιστορικούς και τους αναλυτές. Οπως η ειρηνική κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, η τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, η οικονομική κρίση, η εκρηκτική ανάπτυξη του Διαδικτύου. Μήτε όμως τα ραγδαία γεγονότα στον αραβικό κόσμο -που η κατάληξή τους δεν είναι ακόμα ορατή- ήταν αναμενόμενα. Αν πάντως υπάρχει ένα χαρακτηριστικό στην παγκόσμια ιστορία των τελευταίων δεκαετιών, είναι η επιτάχυνσή της. Γεγονότα και αλλαγές συμπυκνώνονται σε χρόνους ολοένα και βραχύτερους, η ροή της ιστορίας γίνεται ολοένα και πιο έντονη.

Ζούμε λοιπόν σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε συνεχή περιδίνηση. Το δέος, ωστόσο, που δημιουργεί, μοιάζει να υπακούει σε μια μοίρα υπέρτερη όταν -όπως ο πρόσφατος σεισμός της Ιαπωνίας- έχει τη ρίζα του σε πλανητικές διεργασίες. Η οδύνη όμως είναι μεγαλύτερη όταν το δέος προέρχεται από πράξεις ανθρώπινες, από την απληστία και την αφροσύνη, από τον παραλογισμό του πολέμου ή τους θρησκευτικούς φανατισμούς.

Μέσα πάντως στη γενική αυτή σύγχυση, υπάρχει μια ανθρώπινη δραστηριότητα που παρουσιάζει σταθερή πρόοδο, που δείχνει να έχει ορατούς στόχους. Είναι η επιστήμη. Στην κοσμολογία ή την ιατρική, στη βιολογία και τους υπολογιστές, η επιστημονική γνώση έχει κάνει άλματα· που ερμηνεύουν τα φαινόμενα, αλλάζουν ριζικά την καθημερινότητα, προλαβαίνουν επιδημίες και ασθένειες. Ενώ τα παραστρατήματα των εφαρμογών της -όπως είναι τα πυρηνικά εργοστάσια- στην αυτοκαταστροφική τάση και πάλι του ανθρώπου οφείλονται, στην αλαζονεία ή τα άνομα συμφέροντά του.

Εδώ όμως έγκειται η τραγική αντίφαση. Διότι ενώ η επιστημονική πρόοδος υπογραμμίζει αλλά και διευρύνει τις ανθρώπινες δυνατότητες, δεν φαίνεται να οδηγεί σε μια ποιοτική εξέλιξη των κοινωνιών και του ανθρώπου. Οδηγεί, αναμφισβήτητα, σε μια ζωή διαφορετική ως προς τις εξωτερικές συντεταγμένες της. Επειδή όμως άλλες δυνάμεις κυριαρχούν και πάλι, συμπιέζουν ότι αποτέλεσε την ηθική επιταγή της ιστορίας: Τη δίκαιη συγκρότηση του κοινωνικού ιστού, το σεβασμό στις ανθρώπινες αξίες και τα δικαιώματα, την ενίσχυση των δημιουργικών δυνάμεων που εν είδει μικρής φωτιάς ενυπάρχουν στον καθένα.

Πρόσφατα, άλλωστε, αναδύθηκε με έμφαση μια καινούρια απειλή - η πιο ύπουλη, ίσως, η πιο κυνική, από όσες γνώρισε ποτέ ο κόσμος. Είναι ένα οικονομικό σύστημα, που στηρίζεται σε άυλες συντεταγμένες, και ομιλεί μια γλώσσα ακατανόητη. Ισοπεδώνει ωστόσο κυβερνήσεις και λαούς, προσδοκίες και όνειρα. Κανείς δεν ξέρει πώς εγκαθιδρύθηκε, ούτε πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί. Το βέβαιο είναι ένα: Οτι λέξεις πρωτόγνωρες και παντοδύναμες (όπως οίκοι αξιολόγησης ή «αγορές», spreads και μηχανισμοί στήριξης), αλλά και άλλες με παρελθόν ανάλογο (όπως επιτόκια και χρηματιστήρια, χρέος και ομόλογα) έχουν βυθίσει την ανθρωπότητα σε έναν μεσαίωνα ανισοτήτων, αβεβαιότητας και σκοτεινής προοπτικής.

Στην προσπάθειά του να οριοθετήσει την ανθρώπινη πορεία, ο υπογράφων είχε διατυπώσει παλαιότερα την άποψη ότι από τον βιολογικό άνθρωπο -που ήταν υποχρεωμένος να εξελίξει τις ικανότητές του για να επιβιώσει- περάσαμε κάποτε στον θρησκευτικό άνθρωπο: Εκείνος στήριζε τις ηθικές αξίες αλλά και τη δικαίωσή του σε δυνάμεις υπέρτερες, σε θεϊκές παρεμβάσεις. Στη συνέχεια, κυριάρχησε ο κοινωνικός άνθρωπος· εδώ, η δικαίωση απαιτήθηκε επί της Γης, με αιτήματα δικαιοσύνης και ελευθερίας.

Καθώς ωστόσο ο 21ος αιώνας έχει ήδη διανύσει τα πρώτα του βήματα, οι ιστορικές αυτές καταβολές παραμερίζονται, και μια νέα κατηγορία, ένας νέος άνθρωπος, διαμορφώνεται: ο μετέωρος άνθρωπος. Γνωρίζει πια -ο μετέωρος άνθρωπος- ότι είναι έποικος σε έναν πλανήτη ιδιόμορφο, που αποτελεί απλώς μια κουκκίδα απειροελάχιστη σε ένα ασύλληπτο Σύμπαν. Ούτε έχει πια την αυταπάτη -ο μετέωρος άνθρωπος- ότι μια δίκαιη κοινωνία αποτελεί ιστορική αναγκαιότητα· αντίθετα, βλέπει την ιστορία να κινείται ερήμην του, αισθάνεται ότι ο ίδιος είναι το θύμα της ή ένας μάρτυς σιωπηλός. Ο μετέωρος άνθρωπος, έχοντας καθυποτάξει τον πλανήτη για τις δικές του αποκλειστικά ανάγκες, διαπιστώνει τώρα τις συνέπειες. Ο μετέωρος άνθρωπος -ο εξόριστος από τον Θεό και το κέντρο του Σύμπαντος- ψάχνει λοιπόν με αγωνία κάποια στηρίγματα, αναζητά ένα καινούριο πρόσωπο και τη χαμένη του προοπτική.

Εδώ όμως αναδύεται ένα σημείο με αδιάψευστη βαρύτητα. Ο μετέωρος άνθρωπος υποπτεύεται ήδη ότι μόνον ένας κόσμος που ξεκινά από αυτόν και καταλήγει στον Αλλο -τους άλλους μετέωρους ανθρώπους- έχει κάποια λογική υπάρξεως ή δυνατότητα να επιβιώσει. Αυτή είναι η προσωπική ευθύνη, αλλά και η ελπίδα του: τον μετέωρο άνθρωπο θα ισορροπήσει μόνον το άπλωμα του χεριού στους άλλους κατοίκους του πλανήτη, και στην φύση ή στις θάλασσες που αιώνες τώρα αγκάλιαζαν την ύπαρξή του. Μόνο που, αν αυτό γίνει, δεν θα είναι ένα χέρι καθοδηγούμενο από κηρύγματα θρησκευτικά ή ιδεολογικές κατασκευές. Θα στηρίζεται στη γνώση, αλλά και την ασίγαστη λαχτάρα της ζωής. Τις μόνες σταθερές αλήθειες που, μαζί με τον έρωτα ή την τέχνη, συνοδεύουν τον άνθρωπο στην επίπονη διαδρομή του.
Του Γιώργου Γραμματικάκη, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης και συγγραφέα, στην Ελευθεροτυπία της 3/4/2011 tvxs.gr

ACTIVE MEMBER - ΦΥΣΑΕΙ ΚΟΝΤΡΑ

Stephan Micus - Earth

Η επανάσταση των σιωπηλών του Γιώργου Γραμματικάκη

Οι Σειρήνες όμως έχουν ένα όπλο πιό φοβερό και από το τραγούδι: τη σιωπή τους. Και πιθανότερο, παρόλο που δεν έτυχε ποτέ, θα ήταν να γλυτώσεις από το τραγούδι τους, παρά από τη σιωπή τους."
Φράντς Κάφκα, Η σιωπή των σειρήνων

Καθώς η κρίση απλώνει βαριά την σκιά της στην χώρα και τις ψυχές μας, πολλοί προσπαθούν να προδικάσουν το μέλλον. Κάποιοι αναλυτές θεωρούν ότι θα υπάρξουν βίαιες αντιδράσεις, άλλοι πάλι ότι η απάθεια θα εξακολουθήσει να κυριαρχεί.

Ενώ όμως μια κλασική επανάσταση δεν είναι ανάμεσα στα ενδεχόμενα -ούτε οι συνθήκες υπάρχουν, ούτε ο εχθρός είναι ορατός- εγώ οραματίζομαι από παλιά μια άλλη επανάσταση. Μια επανάσταση διαφορετική από όσες περιγράφουν τα βιβλία, από όσες απεικονίζουν στις ταινίες τους οι σκηνοθέτες. Την ανάγκη της μάλιστα διατύπωσα πολλά χρόνια πριν. Kαθώς όμως περνά ο καιρός αυτή η άλλη επανάσταση, που οραματίζομαι, κερδίζει διαρκώς σε περιεχόμενο και ορμή.

Η επανάσταση λοιπόν, που οραματίζομαι, θα είναι μια επανάσταση των σιωπηλών. Δεν θα έχει σημαίες αναπεπταμένες, συνθήματα και ιδεολογικές διακηρύξεις. Θα είναι μια επανάσταση βουβή, που θα στηρίζεται απλώς στην αλληλεγγύη των βλεμμάτων. Θα ξεκινήσει από την απόλυτη, την οργισμένη σιωπή, και θα αποδώσει στον άνθρωπο όσα στερήθηκε, όσα ονειρεύθηκε, ό,τι ζήτησε με κραυγές –πριν επιλέξει την σιωπή.

Γιατί αυτή η σιωπή, είναι η απόγνωση και η προσδοκία του. Δεν είναι αποδοχή, μήτε μοιρολατρία. Η σιωπή είναι το μέτρο της διαψευσμένης του ζωής, η πίκρα για τις επαγγελίες που ακυρώθηκαν, η οργή για την υποκρισία και το ψέμα. Η σιωπή είναι το ανώτερο στάδιο της πολιτικής ωριμότητας. Αν οδηγήσει στην επανάσταση, θα είναι μια επανάσταση αληθινή, αφού για πρώτη φορά δεν θα δεσμεύεται από τα λόγια της. Θα δεσμεύεται μόνον από τα αισθήματα της.

Η επανάσταση των σιωπηλών, δεν απευθύνεται λοιπόν σε ορισμένες τάξεις κοινωνικές, ούτε υπόσχεται ευημερία και δικαιώματα. Υπόσχεται μόνον μια άλλη γλώσσα: Την ξεχασμένη γλώσσα της ειλικρίνειας και της ευθύνης. Δεν επιδιώκει την εξουσία, αφού όπως απέδειξε η Iστορία, αυτό οδηγεί στην βία και τον εκφυλισμό. Επιδιώκει, όμως, να αποδώσει στον άνθρωπο την εξουσία της ζωής του, να απαντήσει στην βουβή απόγνωση της σιωπής του. «Η επανάσταση» σχολιάζει ένας θεωρητικός της, «συνιστά μια πνευματική αναταραχή, μέσω της οποίας μια ομάδα ανθρώπων επιδιώκει να θέσει νέα θεμέλια για την ύπαρξη της.”

Σε αυτήν λοιπόν την επανάσταση, που αναζητά αιωνίως τα θεμέλια της, δεν έχουν ίσως θέση οι ποιητές, μήτε οι φιλόσοφοι. Έχουν όμως θέση οπωσδήποτε οι άνεργοι. Ο φιλόσοφος προσπαθεί να καταλάβει τον κόσμο, ο ποιητής δημιουργεί τον δικό του. Ο άνεργος όμως τον στερείται εξ ορισμού. Η ανεργία αποτελεί τον παραλογισμό ενός πολιτισμού, που δεν παύει να επαίρεται για τις κατακτήσεις του. Ο παραλογισμός αυτός, αλλού εκδηλώνεται στην πρόκληση της χλιδής, στον άνεργο σε ταπεινώσεις που δεν τελειώνουν. Ο άνεργος κατέφυγε στην σιωπή, επειδή κουράστηκε να ακούει για επενδύσεις και για τη μείωση της ανεργίας·που εξαιρούν ωστόσο πάντοτε τον ίδιο. Ο άνεργος είναι πια σιωπηλός, όχι επειδή θέλει να κρύψει την οργή του, αλλά επειδή δεν αντέχει να μιλήσει άλλο.

Η σιωπή -που κρύβει την απόγνωση- χαρακτηρίζει ακόμα όσους έχουν έγνοια πραγματική για την φύση και το περιβάλλον. Δεν είναι πάντοτε οι «οικολόγοι». Οι οικολόγοι φλυαρούν χωρίς μέτρο, καταφεύγουν σε θεωρίες και αναλύσεις, ενώ συχνά κρυφοκοιτάζουν την εξουσία. Στην επανάσταση των σιωπηλών θα συμμετέχουν οι άλλοι: Όσοι γνωρίζουν ότι η ανάσα της φύσεως είναι το ίδιο σπουδαία με την δική τους ανάσα, ότι τα τραύματά της αποτελούν τραύματα στο δικό τους το σώμα και την ψυχή. Αν σήμερα η μόνη προσδοκία τους είναι η επανάσταση των σιωπηλών, είναι επειδή κουράστηκαν να υπομένουν: Την ασίγαστη μανία καταστροφής ενός ευλογημένου τόπου, τις απάνθρωπες πόλεις που στεγνώνουν τις ψυχές, την θυσία του αιώνιου και του αναγκαίου στο εφήμερο και το ταπεινό.

Η επανάσταση των σιωπηλών, δεν υπόσχεται νόμους και διατάγματα, που θα αποβλέπουν στην «προστασία» του περιβάλλοντος. Θεωρεί, αντίθετα, ότι είναι ο άνθρωπος που επείγει να προστατευθεί. Εκείνος –που σήμερα σιωπά με απόγνωση- οδηγείται σταθερά στην αποξένωση, επειδή το περιβάλλον μοιάζει να ανήκει πάντοτε σε κάποιους άλλους. Μόνον όμως όπου το περιβάλλον παραμείνει υπερήφανο και ανέγγιχτο, μπορεί να ανθίσει η πραγματική ζωή. Αλλιώς, θα πληθαίνουν οι απομιμήσεις και τα ομοιώματα της.

Στην επανάσταση των σιωπηλών συμμετέχουν και όσοι είδαν τον διαφορετικό κόσμο, που έπλασαν μέσα τους, να διαψεύδεται και να συντρίβεται. Ούτε μετάνιωσαν όμως, επειδή ο δικός τους κόσμος είχε αξίες και ήθος, ούτε μπορούν να τον αλλάξουν. Στην επανάσταση των σιωπηλών, είναι σημαιοφόροι χωρίς σημαίες, πεζοπόροι χωρίς προμήθειες. Διαθέτουν την τιμιότητα του βλέμματος και μια βαθύτερη αξιοπρέπεια. Ο κόσμος που έπλασαν -που είχε αξίες και ήθος- είναι πάντοτε εκεί. Αυτοί, οι σημαιοφόροι –χωρίς σημαίες- στην επανάσταση των σιωπηλών, είναι η εγρήγορση και η συνείδηση της.

Όσοι άλλωστε κατέφυγαν στην σιωπή, δεν έπαυσαν να ονειρεύονται: Την δίκαιη συγκρότηση του κοινωνικού ιστού, την αύρα μιας παιδείας ουσιαστικής, την ενίσχυση των δημιουργικών δυνάμεων που εν είδει μικρής φωτιάς υπάρχουν στον καθένα. Αντί όμως, όσοι καταφεύγουν σήμερα στην σιωπή, να κερδίσουν λίγα από τα όνειρα τους, έγιναν αριθμοί και αποδέκτες. Αριθμοί σε πίνακες στατιστικής και σε μετρήσεις θεαματικότητας, αποδέκτες των παραλογισμών μιας ψηφιακής οικονομίας, όμηροι μιας ζωής που διαρκώς αφυδατώνεται. Κι ενώ τα λόγια των πολιτικών επιμένουν να διαγράφουν κύκλους ανούσιους και υποκριτικούς, εκείνοι, στην σιωπή τους, προτιμούν να ακούν τον ήχο των κυμάτων, και την βουή των επερχομένων γεγονότων.

Αυτός άλλωστε –εγώ ή εσείς- που οραματίζεται την επανάσταση των σιωπηλών, δεν ενδιαφέρεται αν επικριθεί ως ρομαντικός, ούτε αν καταταχθεί από τους εχέφρονες στους υπέρμαχους μιας ουτοπίας, από τις πολλές που γνώρισε η ιστορία. Οι επικριτές της επανάστασης των σιωπηλών, συχνά φορτωμένοι με διπλώματα και κοινωνιολογικές περγαμηνές, αγνοούν την αξία της σιωπής, το εν δυνάμει επαναστατικό της περιεχόμενο. Τι άλλο όμως ήταν, η εξέγερση του Πολυτεχνείου –η μόνη που τελευταία γνώρισε η χώρα- από μια κραυγή σπαρακτική, μια στιγμή επαναστάσεως ύστερα από χρόνια σιωπής; Η σιωπή υπήρχε από νωρίς στις διαψευσμένες προσδοκίες των νέων ανθρώπων, σερνόταν στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα και τους δρόμους της Αθήνας, μιλούσε με μουσικές και αθέατα δάκρυα. Η βία επιτάχυνε την έκφραση της, τα τάνκς προσπάθησαν να καλύψουν την απειλή της.

Οσοι λοιπόν αμφισβητούν την επανάσταση των σιωπηλών, δεν μέτρησαν ποτέ την αξία της σιωπής, δεν έτυχε ποτέ να αντιληφθούν την εκρηκτική της δύναμη. Μήπως όμως μέσα στην σιωπή δεν ανθίζει ο έρωτας - ή και πάλι σιωπηλά δεν πλάθει ο δημιουργός το έργο του;

«Οι επαναστάσεις είναι τρελές εμπνεύσεις της ιστορίας» έγραψε ένας επαναστάτης, που μάλιστα δολοφονήθηκε από τους πρώην συντρόφους του. Η επανάσταση των σιωπηλών, δεν θα είναι απλώς μια τρελή έμπνευση της ανθρώπινης ιστορίας. Θα είναι ίσως η συνέχεια και η αποθέωση της.

Thanassis Dritsas Healing Nature

Κι είπα από μέσα μου: Είμαι ο Λαχειοπώλης τ΄ Ουρανού. Μοιράζω αριθμούς σε ξωτικά κι αγγέλους.

Κι αποφασίζω ευθύς την πιο μεγάλη μου πράξη. Σκόρπισα τα λαχεία μου στους γαλαξίες και στο άπειρο. Έτσι δεν θά ΄ναι δυνατό κανείς να ξαναδημιουργήσει, να πράξει το καλό -που λεν- ή το κακό. Σπατάλη η απόφασή μου, μα ο κόσμος πάει για να χαθεί.

Το λεω για να τ΄ ακούν οι νέοι, και να σκορπίσουν τα λαχεία τους κι αυτοί, όπου μπορέσουν κι όπου βρουν. Να μην τ΄ αφήσουν κέρδος στους πολλούς. Έτσι τουλάχιστον, θα κατακτήσουμε τη δυνατότητα να μας φοβούνται. Ποιους; Εμάς, τους ποιητές.

Μια και δεν είναι δυνατό να μας εντάξουν στα συρτάρια τους, σ΄ ό,τι μπορούν να ελέγξουνε και να προβλέψουν οι ανερχόμενοι πολλοί. Τους φοβερίζει η άρνησή μας να δεχτούμε φάκελο, κατάταξη, τάξη κι αριθμό. Τους φοβερίζει η άρνησή μας να ενταχθούμε στις ομάδες αυτών που όταν κοιμούνται, τα χέρια τους είναι από μέσα ή απ΄ έξω από το πάπλωμα.

Γιατί τα χέρια τα δικά μας την ώρα του ύπνου, ζωγραφίζουν ελεύθερα τους ανέμους, με χρώματα και με σχηματισμούς πτηνών, και μας τοποθετούν παντοτινά μες στους αιώνες, με την αθάνατη κι ερωτική μορφή του Λαχειοπώλη τ΄ Ουρανού…

Μάνος Χατζιδάκις «Tα σχόλια του Τρίτου»

A Moment of Relaxation - Music DEUTER - Earth Blue