Wim Mertens - Struggle for Pleasure

An Improvisation on the Canon by robin spielberg (amazing rendition!)

Robin Spielberg－Amy's Lullaby παραμυθένιο!!!!!!!!!!!!!!!

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΑΚΗΣ

Ελευθεροτυπία, Σάββατο 6 Νοεμβρίου 2010
Ο θεός της Κρήτης ήταν μαζί του
Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Δεν πρόλαβα τελικά να βεβαιωθώ αν όντως δοκίμασε ο Γιάννης Σακελλαράκης μια προϊστορική ελιά, όπως έλεγε. Ούτε αν η γεύση της ήταν γλυκόπικρη, όπως και η ζωή του αρχαιολόγου, του αφιερωμένου στην ποιητική τής ανασκαφής και στην αναζήτηση του ανθρώπινου ίχνους μέσα από την αρχαία σκόνη.

Από την ιστορική ανασκαφή του Ιδαίου Αντρου Από την ιστορική ανασκαφή του Ιδαίου Αντρου Μου αρκούσε η πολύχυμη γεύση που άφηναν τα υπέροχα συγγραφικά ονειροπολήματά του και η μαγεία τού «ένδον σκάπτε» στη γη και στην ψυχή του με τα οποία μας φιλοδωρούσε κάθε τόσο. Πριν μας αποχαιρετήσει οριστικά ανήμερα την 28η Οκτωβρίου.

Η είδηση του θανάτου του έγινε δεκτή με θρήνους στη «θετή» του πατρίδα, την Κρήτη. Οι δικοί του άνθρωποι, όμως, με πρώτη τη σύντροφό του Εφη Σακελλαράκη, ανέλαβαν αμέσως την τελευταία διόρθωση της επιστημονικής δημοσίευσης των ανασκαφών του στο Ιδαίον Αντρο και ένα αφιέρωμα στο έργο του. Υποσχέθηκαν να τον κρατήσουν ζωντανό: ωραίο ως έφηβο Ιδομενέα, όπως ήταν στα νιάτα του. Ως μάγο και ποιητή, όπως αποκαλύπτεται μέσα από τα κείμενά του.

«Γεννήθηκα στην οδό Ηπείρου, στην Αθήνα. Δεν είμαι Κρητικός», έλεγε. Κανείς δεν τον πίστευε. Δεν μπορεί; Ολο και κάποια βαθιά ρίζα θα τον συνέδεε με τη μεγαλόνησο, για να την ερωτευτεί τόσο. «Στις παιδικές μου μνήμες πάντα υπάρχουν τα κύματα της ακρογιαλιάς, του Σκαραμαγκά, του Πειραιά, του Σαρωνικού ή του Αιγαίου. Φαντάζομαι πως κάποιο τέτοιο απροσδιόριστο κύμα έβαλε στο νου μου το στόχο της ζωής μου, την έρευνα του προϊστορικού Αιγαίου, και στην καρδιά μου τη στάση ζωής του ταξιδιώτη», σημείωνε στο βιβλίο του «Η ποιητική της ανασκαφής».

Στην Κρήτη τον τράβηξε ο Καζαντζάκης. «Γι' αυτό μου έγραψε κάποτε εκείνα τα ενθαρρυντικά λόγια, με μια ευχή: "Ο θεός της Κρήτης μαζί σας πάντα". Και πέρασαν τόσα χρόνια να καταλάβω πως εννοούσε τον Μινωίτη, ετήσια αναγεννώμενο, θεό της βλάστησης, τον Κρητογενή Δία Κρητών και Ελλήνων, τον Ιδαίο Δία του Ψηλορείτη», έγραφε ο Γιάννης Σακελλαράκης.

Ανασκάπτοντας το παρελθόν

«Νομίζω πως αν αφήσω κάτι στην κρητική αρχαιολογία θα είναι ακριβώς η έννοια της διάστασης των βουνών. Ο τόπος απ' όπου ξεπήδησε, από τα μινωικά κιόλας χρόνια, κάθε δυνατό αίσθημα, και μάλιστα της ελευθερίας και της ειρήνης. Αντίδωρο για όσα πολλά κέρδισα, και δεν εννοώ πια τα ευρήματα. Γιατί λογαριάζω τα αισθήματα των ανθρώπων των βουνών. Ο,τι βρήκα στις 29 Αυγούστου του 1984 στο Ιδαίον Αντρο δεν ξαναβρέθηκε ποτέ από κανέναν», επισημαίνει. Τι ήταν αυτά; Αντικείμενα που είχε κρύψει στα χώματα της ανασκαφής ένας ανώνυμος Ανωγειανός. Τα είχε βρει πριν από χρόνια, όταν η σπηλιά ήταν ξέφραγο αμπέλι.

Αυτή η ανασκαφή για τα μάτια ενός μαθητή του ήταν αποκαλυπτική. «Για τη χαρά που εισπράτταμε όλοι μας όταν μας σύστηνε στους υψηλούς καλεσμένους του, σαν τη Μελίνα Μερκούρη. Για τις "πολιτιστικές εκδηλώσεις" κάτω από το αυγουστιάτικο φεγγάρι, με τη βαθιά φωνή του και την άγρια λύρα τού αλλοπαρμένου Ανωγειανού λυράρη. Για τις συχνές μας επισκέψεις στα Ανώγεια, όπου μας έκανε να καταλάβουμε την ύπαρξη μιας Κρήτης με πανάρχαιες μνήμες, που επιζούν στην καθημερινή ζωή των κατοίκων, στις γιορτές και τα τραγούδια τους, στους μύθους και την προγονική μνήμη ενός κόσμου που έχει χτίσει ολόκληρη την ιστορία του γύρω από μια έννοια: την υπερηφάνεια».

Ο πρώτος τόπος που πάτησε στη μεγαλόνησο ήταν οι Αρχάνες, με τις οποίες έμελλε να συνδέσει τα όνειρα αλλά και τους εφιάλτες του. Σε ηλικία 27 χρόνων είναι επιμελητής αρχαιοτήτων στο Ηράκλειο. Γράφει: «Ημουν το παιδί για όλες τις δουλειές. Ανάμεσα σε διάφορες μικρές σωστικές ανασκαφές, που έπρεπε να κάνω στη μισή τουλάχιστον Κρήτη, είχα να ερευνήσω και ένα βύθισμα του εδάφους, όπου λίγο έλειψε να βουλιάξει ένας γάιδαρος, σε ένα αμπέλι έξω από τις Αρχάνες. Το βύθισμα δεν ήταν τίποτα σπουδαίο. Ενας μικρός θαλαμωτός τάφος. Και το χειρότερο, άδειος, χωρίς ούτε καν κόκαλα».

Ετσι ξεκίνησε η αναζήτηση του ανακτόρου των Αρχανών, που άρχισε να αποκαλύπτεται. Και στη συνέχεια το νεκροταφείο στο Φουρνί, ο ναός στα Ανεμόσπηλια. Στα Ανεμόσπηλια, «πριν από τριάντα εφτά αιώνες, σε μια εποχή που άγριοι σεισμοί σάρωναν την Κρήτη, ένας Μινωίτης ιερέας προσπάθησε να εξορκίσει τη μεγάλη καταστροφή με μια σπάνια, απελπισμένη πράξη: στη θεότητα του ναού της λοφοπλαγιάς πρόσφερε την πιο μεγάλη θυσία: μια ανθρώπινη ζωή». Θύμα και θύτης θάφτηκαν την ίδια στιγμή από σεισμική δόνηση, που γκρέμισε το ιερό. Δεν πρόλαβε ο Σακελλαράκης να εκφράσει την εικασία του κι άρχισε ένας λυσσαλέος πόλεμος εναντίον του από τους θιασώτες της καθαρής φυλής των αρχαίων Ελλήνων, που δεν έκαναν τέτοιες... βαρβαρότητες. Η άποψη αυτή του στοίχισε μια καθηγητική έδρα και στέρησε γενιές νέων αρχαιολόγων από έναν προικισμένο δάσκαλο.

Ωστόσο, μαθητές έβγαλε. Ενας από αυτούς τον θυμάται στις Αρχάνες: «Μπροστά από το λιτά επιπλωμένο, καλαίσθητο γραφείο, όπου δέσποζε ένα σκίτσο του Φασιανού και μια αφίσα από έκθεση του Kokoschka βρισκόταν η βόρεια αυλή με την πλούσια βλάστηση στα παρτέρια, που θύμιζε παραδείσιο τοπίο από μινωική τοιχογραφία. Πιο πέρα, ένα μπλε τραπέζι ήταν στολισμένο με ένα φουντωτό βασιλικό -επιτακτική η παρουσία του στις Αρχάνες- και ο Γιάννης Σακελλαράκης συχνά-πυκνά τον άγγιζε, για να σκορπίσει την ευωδιά του, που σαν κάτι να του θύμιζε. Σ' ένα άλλο τραπέζι στην αυλή υπήρχε μονίμως ένα μεγάλο σταχτοδοχείο, απαραίτητο σκεύος για τον αρειμάνιο καπνιστή Σακελλαράκη».

Ζήτησε τα οστά του να ταφούν στην κρητική Ζώμυνθο, που ανακάλυψε. Και η γλάστρα με το βασιλικό που θα στολίζει το μνήμα του, θα θυμίζει εκείνη που του πρόσφερε κάποτε ο Αριστείδης ο μαντιναδολόγος μαζί με δυο στιχάκια: «Το χώμα που 'χουν τα βουνά πήρανε τα μαλλιά σου,/ μα ό,τι γυρεύεις μες στη γης βρίνεται στην καρδιά σου».*

Τηλεοπτικό σποτ των Γιατρών του Κόσμου

Πώς να μην το αντιγράψω!

Γλυκιά μου Εμμανουέλα
22/10/2010

του Δημήτρη Καμπουράκη
Γλυκιά μου Εμμανουέλα,
τώρα που πήρες και τα τελευταία πράγματα σου απ’ το σπίτι και ξεκίνησες αυτό που χρόνια λαχταρούσες, τη δική σου ζωή, άκου δυο τρία πραγματάκια που κατάλαβα εγώ από τη δική μου. Δεν είναι συμβουλές, δεν γουστάρεις τέτοιες. Ας πούμε ότι είναι ένα manual, σαν αυτά που βρίσκεις στο κουτί του καινούριου σου κινητού. Ξέρω ότι κάθε οδηγία χρήσεως σού είναι άχρηστη και ενοχλητική, καθώς τα κινητά (και τη ζωή ασφαλώς) τα παίζεις στα δάχτυλα. Δεν βλάφτει πάντως να πετάξεις σ’ ένα συρτάρι το χαζό βιβλιαράκι. Πού ξέρεις…

Έχουμε και λέμε:
Οι άνθρωποι δεν χωρίζονται σε πλούσιους και φτωχούς, σε όμορφους και άσχημους, σε άσημους και διάσημους, σε Έλληνες και ξένους, σε δεξιούς και αριστερούς. Πρόκειται για δευτερεύοντες διαχωρισμούς, χωρίς καθοριστική σημασία για την ουσία της ζωής. Μην παγιδευτείς σ’ αυτούς, θα βγεις χαμένη. Οι βασικοί διαχωρισμοί είναι ανάμεσα σε καλούς και κακούς χαρακτήρες, ανάμεσα σε έξυπνους και βλάκες και ανάμεσα σε παραγωγικούς και τεμπέληδες. Φτιάξε γύρω σου έναν κύκλο ανθρώπων καλόγνωμων, έξυπνων και παραγωγικών. Θα ζήσεις με τρόπο που αξίζει τον κόπο.

Στη ζωή που ξεκινάς, πρέπει να προσέχεις γιατί θα βρεις πολλή βρωμιά κι εσύ είσαι καλό παιδί. Να ξέρεις όμως ότι μέσα σ’ αυτή τη βρώμικη ζωή, υπάρχει καθαρό νερό να πλύνεις τα χέρια σου. Μην πάψεις ποτέ να το αναζητάς. Αλλιώς θα αποκτηνωθείς.

Θα διαπιστώσεις γρήγορα ότι στην κοινωνία που σου παραδώσαμε, είναι προτιμότερο να έχεις τύχη παρά προσόντα. Να έχεις επίγνωση αυτής της πελώριας αδικίας, αλλά ποτέ να μην την αποδεχτείς, αφήνοντας στην άκρη την προσωπική σου βελτίωση ως άχρηστη. Να μαθαίνεις, να αυξάνεις τις γνώσεις σου και να καλλιεργείς τις δεξιότητες σου, όχι για τους άλλους αλλά για σένα. Αυτά κάνουν τον άνθρωπο ευτυχισμένο.

Έχεις ακούσει πως όταν τσακώνονται τα βουβάλια στον βάλτο, την πληρώνουν τα βατράχια. Να μην έχεις ούτε την χαζή αλαζονία του βουβάλου, ούτε την ηττοπαθή κακομοιριά του βατράχου. Να τους απεχθάνεσαι και τους δυο εξίσου.

Ο αξιοπρεπής άνθρωπος απορρίπτει τις δικαιολογίες. Τη ζωή μας τη φτιάχνουμε μόνοι μας, την κοινωνία την καταβαραθρώνουμε ή την εκτοξεύουμε όλοι μαζί. Ποτέ μην πεις ότι η κοινωνία φταίει για την προσωπική σου πορεία, είναι υπεκφυγή. Αλλά και ποτέ μην αποφύγεις τη συμμετοχή σου στην προσπάθεια βελτίωσης της κοινωνίας σου. Είναι δειλία.

Πολλοί θα κάνουν κριτική στις σκέψεις και στις πράξεις σου. Θα καταλάβεις εύκολα ποιες είναι καλοπροαίρετες και ποιες όχι. Όσες επιβεβαιώνουν μια αμφιβολία που είχες ήδη μέσα σου, είναι καλοπροαίρετες. Αυτές μελέτησε τις. Θα σε βοηθήσουν. Τις άλλες αγνόησε τις.

Να εκτιμάς τον μέσο άνθρωπο, να απεχθάνεσαι τον μέσο ανθρωπάκο. Να τιμάς τον στρατιώτη, να απορρίπτεις το στρατιωτάκι. Μακριά από γλύφτες και κόλακες. Είναι σκουπίδια.

Ποτέ μην εξοβελίσεις από τη ζωή σου την αισθητική. Ζήσε δίπλα της. Να θυμάσαι, ότι το όμορφο είναι πιο χρήσιμο απ’ το χρήσιμο.

Το πάθος στη ζωή είναι απαραίτητο, τα πάθη βλάπτουν. Η σχέση αυτών των δύο είναι πολύ περίεργη. Έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους με πάθη, χωρίς πάθος. Αυτούς να τους αποφεύγεις. Όμως δεν έχω γνωρίσει κανέναν που να είχε πάθος, δίχως πάθη. Μη ρωτήσεις γιατί, δεν ξέρω. Προσωπικά, όταν χρειάστηκε να διαλέξω ανάμεσα σε μια ζωή ουδέτερη, σε μια ζωή με σκέτα πάθη και σε μια ζωή πάθους και παθών, εγώ έτρεξα στο τρίτο.

Να ζήσεις αποενοχοποιημένα. Οι υποχρεώσεις μας έναντι των άλλων απορρέουν μόνο από τη συνείδηση μας και από το ανθρώπινο φιλότιμο μας. Δεν απορρέουν από τους κανόνες τών γύρω μας. Μην αφήσεις κανέναν να σε φορτώσει με ενοχές, θα σού δηλητηριάσει τη ζωή. Να μην αψηφάς τις δικές σου ενοχές όμως. Να τις μελετάς, να τις αναλύεις, να τις παίρνεις στα σοβαρά και να απαντάς σ’ αυτές με πράξεις. Αυτό σε κάνει καλύτερο άνθρωπο.

Ο έρωτας είναι δώρο. Στην έναρξη της ζωής μας είμαστε όλοι βουλιμικοί. Καλά να περάσεις λοιπόν. Σου ‘χω στείλει δώδεκα ντουζίνες προφυλακτικά. Κοίτα να επιβληθείς στα τανισμένα τραγάκια που σε τριγυρίζουν, να τους τα φοράς με το ζόρι.

Λοιπόν, για να μην πολυλογώ, να ψάχνεις πάντα στους άλλους μόνο το περίσσευμα της ψυχής τους. Όλα τα άλλα περισσεύματα τελειώνουν γρήγορα, μόνο αυτό είναι ανεξάντλητο. Αλλά για να το ζητάς, πρέπει να βλέπουν και οι άλλοι το περίσσευμα της δικής σου ψυχής.

Τέλος, βγάλε σε παρακαλώ αυτή τη δεύτερη μπίλια που πέρασες στο πάνω χείλος σου. Θα ξεβιδωθεί κανένα βράδυ μέσα στο στόμα σου και θα καταπιείς το σιδεράκι στον ύπνο σου. Και θα ‘σαι μόνη σου στο σπίτι… και θα βάλεις τις φωνές… και δε θα ‘μαι εκεί να σε τρέξω στον γιατρό… πουλάκι μου αγαπημένο.

Extraordinary Pantene Commercial

Όσκαρ Ουάιλντ

«Αλλά ποια είναι η διαφορά μεταξύ της λογοτεχνίας και της δημοσιογραφίας...; Η δημοσιογραφία δεν μπορεί να διαβαστεί και η λογοτεχνία δεν διαβάζεται. Αυτό είναι όλο»

Ο Ιρλανδός μυθιστοριογράφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και κριτικός Όσκαρ Ουάιλντ γεννήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1854. Ο πιο αναγνωρίσιμος καλλιτέχνης της βικτοριανής εποχής, αντισυμβατικός και ιδιοφυής, έζησε την κολακεία και την τεράστια φήμη, αλλά και την κατασυκοφάντηση, τη φυλακή, την εξορία.

Θεωρείται ένας από τους κύριους εκπροσώπους του αισθητισμού, κίνημα που αναπτύχθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στην Βρετανία και θεωρείται κατά κάποιο τρόπο το αγγλικό παρακλάδι του γαλλικού συμβολισμού. Ο Ουάιλντ επηρεάστηκε ιδιαίτερα από το έργο των John Ruskin και Walter Pater, οι οποίοι δίδασκαν στην Οξφόρδη την εποχή που σπούδαζε εκεί ο ποιητής, και υπερασπίστηκε το δόγμα της τέχνης για την τέχνη, αρνούμενος την αναγκαιότητα ύπαρξης μιας ηθικής παραμέτρου στην τέχνη.

Ο Ουάιλντ γεννήθηκε στο Δουβλίνο. Σπούδασε στο Trinity College, κερδίζοντας για τις επιδόσεις του το Χρυσό Μετάλιο Μπέρκλεϊ, το οποίο αποτελούσε την μεγαλύτερη τιμητική διάκριση για φοιτητή του κολεγίου. Παράλληλα, του χορηγήθηκε υποτροφία για το Magdalen College της Οξφόρδης, όπου και συνέχισε τις σπουδές του μέχρι το 1878, λαμβάνοντας το βραβείο Newdigate για την ποιητική του σύνθεση με τίτλο Ραβέννα (Ravenna). Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του το 1878 εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Λονδίνο.

Το 1881 δημοσίευσε την πρώτη του ποιητική συλλογή (Poems) και τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη για μία σειρά θεωρητικών διαλέξεων για το αισθητικό κίνημα στη Βρετανία. Όταν τον ρώτησαν στο τελωνείο τι είχε να δηλώσει απάντησε «τη μεγαλοφυΐα μου». Αρχικά, είχε προγραμματιστεί να δώσει πενήντα διαλέξεις σε ένα διάστημα τεσσάρων μηνών, αλλά κατέληξε να παραμείνει στις ΗΠΑ περίπου ένα χρόνο, παραχωρώντας 140 διαλέξεις.

Στη συνέχεια, ο Ουάιλντ μάγεψε το Παρίσι ενώ αργότερα οι διαλέξεις συνεχίστηκαν και σε Βρετανία και Ιρλανδία. Οι διαλέξεις του ήταν ένα one man show, θεατρικές παραστάσεις χωρίς υπόθεση, που προκαλούσαν την αποδοκιμασία των κριτικών. «Όταν με λοιδορούν, τότε ξέρω ότι πέτυχα», είπε αργότερα ο ίδιος ο Ουάιλντ.

Το 1884 παντρεύτηκε την Κόνστανς Λόυντ και μαζί απέκτησαν δύο γιους. Ο Ουάιλντ εργάστηκε σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες της εποχής, παρέχοντας δημοσιογραφικά κείμενα και κριτικές. Μάλιστα, την περίοδο 1887-1889 ανέλαβε και την έκδοση ενός περιοδικού, του The Lady's World, το οποίο μετονόμασε σε The Woman's World.

Το 1888 εκδόθηκε το έργο του «Ο ευτυχισμένος πρίγκιπας και άλλα παραμύθια». Η λογοτεχνική του δόξα όμως έφτασε στο αποκορύφωμα το 1891 με το μοναδικό του μυθιστόρημα «Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι». Πολλοί αναγνωρίζουν αυτοβιογραφικά στοιχεία σε αυτό, ενώ το ίδιο βιβλίο χρησιμοποιήθηκε και κατά τη διάρκεια της δίκης του το 1895. Ο Ουάιλντ κατηγορήθηκε για ομοφυλοφιλία. Συγκεκριμένα, ο 9ος Μαρκήσιος του Κουίνσμπερυ, πατέρας του ποιητή Λόρδου Άλφρεντ Ντάγκλας με τον οποίο συνδεόταν ο Ουάιλντ, του επιτέθηκε προσωπικά για την ομοφυλοφιλία του. Ο Ουάιλντ υπέβαλε μήνυση αλλά η κίνηση αυτή στράφηκε εναντίον του, καθώς βρέθηκε ο ίδιος κατηγορούμενος. Στις 25 Μαΐου του 1895 καταδικάστηκε σε καταναγκαστικά έργα δύο ετών.

Κατά την παραμονή του στη φυλακή, υπό άθλιες συνθήκες που επιβάρυναν την υγεία του, έγραψε την «Μπαλάντα της φυλακής του Ρέντιγκ», το τελευταίο σπουδαίο έργο του, που ανήκει στα σημαντικότερα ποιήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και καταγράφει τις εμπειρίες του στη φυλακή. Εκεί έγραψε επίσης και ένα γράμμα προς τον Άλφρεντ Ντάγκλας, ο οποίος δημοσίευσε ένα μέρος του το 1905, μετά το θάνατο του Όσκαρ Ουάιλντ, υπό τον τίτλο De Profundis (Εκ βαθέων).

Μετά την αποφυλάκισή του, ο Ουάιλντ αυτοεξορίστηκε και μόλις τρία χρόνια αργότερα πέθανε, στις 30 Νοεμβρίου του 1900, σε ένα παρισινό ξενοδοχείο. Στην κηδεία του παρέστησαν μόλις δεκατέσσερα άτομα. Σύμφωνα με τον βιογράφο του Ρίτσαρντ Έλμαν, ο θάνατος του ποιητή οφειλόταν σε σύφιλη, ωστόσο ο Μέρλιν Χόλαντ, επίσης βιογράφος και εγγονός του Ουάιλντ, θεωρεί πως η ερμηνεία αυτή αποτελεί παρανόηση συνδέοντας τη μηνιγγίτιδα που τον προσέβαλε με μία χειρουργική επέμβαση που είχε προηγηθεί.

Ο Ελμαν γράφει πολύ χαρακτηριστικά πως ο Ουάιλντ έζησε τη ζωή του με δύο ταχύτητες: «αργά και θριαμβικά την περίοδο της δόξας, όταν στα ύψη της φήμης του έμοιαζε ότι θα έμενε για πάντα στον ουρανό της διασημότητας, και με κινηματογραφική ταχύτητα τη δεύτερη περίοδο, μετά την αποφυλάκισή του, όταν μέσα σε δύο χρόνια έζησε μία ακόμη κόλαση, μια νέα πνευματική αυτή τη φορά φυλακή, που τώρα την είχε δημιουργήσει ο ίδιος επανασυνδεόμενος με τον πρώην εραστή του, εξαιτίας του οποίου κατέληξε πίσω από τα σίδερα, ανεχόμενος τις φιλοδοξίες του να είναι και αυτός ποιητής ενώ δεν είχε ίχνος ταλέντου, τρέχοντας πίσω από το φάντασμα του εαυτού του που το κατηύθυνε πλέον ο θάνατος».

Ο τάφος του βρίσκεται στο Παρίσι και επάνω είναι γραμμένοι στίχοι από τη «Μπαλάντα της φυλακής του Ρέντιγκ»:

Γι' αυτόν, η τσακισμένη λήκυθος του οίκτου θα γεμίζει με ξένα δάκρια. Γιατί θα τονε θρηνούν οι απόκληροι της ζωής κι οι απόκληροι πάντα κλαίνε.

Η επιρροή του έργου του στη μουσική

Το έργο του έχει γίνει η αφορμή για να γραφτούν όπερες, συμφωνικά ποιήματα, ορχηστρικές σουίτες, μπαλάντες, μιούζικαλ αλλά και ροκ τραγούδια.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι Motley Crue αναφέρουν το όνομα Dorian Gray στο τραγούδι τους New Tattoo που υπάρχει στο ομώνυμο άλμπουμ, το ίδιο κάνουν και οι Libertines στο τραγούδι Narcissist. Ο James Blunt στο Tears and Rain και οι Styx στο τραγούδι του 1980 Sing For The Day. Οι U2 στο The Ocean τραγουδούν: Α Picture In Grey Dorian Gray/Just me By the Sea. Το συγκρότημα Television Personalities περιλαμβάνει το Α Picture Of Dorian Gray στο πρώτο τους άλμπουμ που κυκλοφόρησε το 1980.

Στον χώρο της κλασικής μουσικής, ο Boris Arapov έγραψε το 1971 το μπαλέτο The Picture Of Dorian Gray. Τον ίδιο τίτλο έχουν και οι όπερες που έγραψαν ο αμερικανός Lowell Liebermann το 1997, ο Αυστραλός W. Arundel Orchard το 1919 και ο Γερμανός Hans Schaeuble.

Από τα θεατρικά του έργα, το Importance Of Being Earnest είναι αυτό που έχει διασκευαστεί τις περισσότερες φορές σαν μιούζικαλ. Η Σαλώμη, θεατρικό έργο που παρουσιάστηκε στο Παρίσι το 1896, έγινε μονόπρακτη όπερα από τον γερμανό συνθέτη Richard Strauss.

Το De Profundis έχει γίνει ορατόριο από τον Frederic Rzewski το 1991 και ο Larry Sitsky το διασκεύασε σε μονόδραμα. Η «Μπαλάντα της φυλακής του Ρέντιγκ» έγινε τραγούδι με τον τίτλο Each Man Kills The Things He Loves από τον Gavin Friday.

Kseniya Simonova - Sand Animation (Україна має талант / Ukraine's Got Ta...

Ζωγραφίζοντας στην άμμο.

Keith Jarrett & Jan Garbarek "My Song"

Keith Jarrett-La Scala BEST PART

Η φίλη

Έχει κάτι απ τ αστέρια,
όχι όλα,μα κάποια που είτε μιλούν,είτε σιωπούν,
με παίρνουν απ το χέρι και μ΄οδηγούν πιο ψηλά
και πιο χαμηλά με ευγένεια,σαν το ζευγάρι που πετά πάνω απ τη μουντή πολιτεία του Σαγκάλ.
Έτσι,θες το βλέμμα τους,θες ο αέρας τους,θες η ηχώ τους,
μου φτάνει και μου περισσεύει γεννώντας τη νοσταλγία...
ίσως και το δάκρυ που δε λέει να μου χαρίσει τη δροσιά του.

Ως τώρα ο κόσμος υπαγόταν πάντοτε σε ένα Απόλυτο, τη Φύση, τον Θεό, τον Άνθρωπο (τη θέληση και τη σκέψη του). Τα τρία αυτά απόλυτα είναι ήδη νεκρά ή έχουν περάσει στη φάση του τέλους τους. Στη θέση τους έχουμε να αντιμετωπίσουμε τον ίδιο τον κόσμο, που είναι το σύνολο των συνόλων των παιχνιδιών που μας φανερώνονται και με τα οποία παίζουμε.
Ο άνθρωπος είναι ο μεγάλος συμπαίκτης του παιχνιδιού του κόσμου, αλλά ο άνθρωπος δεν είναι μόνο παίκτης, είναι επίσης ο «εμπαιζόμενος», το άθυρμα.»



«Να προσπαθήσουμε να στεκόμαστε και να κρατιόμαστε όσο γίνεται πιο όρθιοι, σε μια στάση στοχαστικής εγρήγορσης, ακόμη και ιδίως όταν όλα ισοπεδώνονται, έρπουν και μηδενίζονται.»

«Να μην ξεχνάμε πως η φύση, δυνατότερη από τον άνθρωπο, την επιστήμη και την τεχνική, απεριόριστη αλλά όχι αναγκαστικά άπειρη, έχει τα όρια της ανοχής και της αντοχής.»



«Να αφομοιώσουμε την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας, όπου όλες οι ιδεολογίες χρεοκόπησαν, όσο κι αν εν μέρει πέτυχαν, και να αντιτάξουμε στον δεσπόζοντα πολιτικαντιδισμό μια πιο νηφάλια ένταξη και αντίσταση που να μη στηρίζεται στην απάτη και στην εξαπάτηση, στην κερδοσκοπία και στην εκμετάλλευση.»



«Πλανητική σκέψη εννοώ μια σκέψη που παίρνει τη σκυτάλη από την ευρωπαϊκή και σύγχρονη σκέψη και που απλώνεται σε όλη την υδρόγειο σφαίρα, δηλαδή στον πλανήτη Γη. Η πλανητική σκέψη, κι αυτός είναι ο νεωτερισμός της, δεν είναι πλέον μια σκέψη της αλήθειας αλλά μια σκέψη της περιπλάνησης. Καθώς, ελληνικά, πλανήτης σημαίνει πλάνης αστήρ, η μοίρα του δικού μας περιπλανώμενου άστρου είναι να ριχτούμε σε ένα δρόμο όπου όλες οι αλήθειες εμφανίζονται ως θριαμβικές μορφές της περιπλάνησης.»



Κώστας Αξελός





----------






«Το έργο του Αξελού, ιδιότυπο, μοναχικό και ηθελημένα «περιθωριακό», παρότι μεταφρασμένο σε δεκάξι γλώσσες, αποτελούμενο από 24 βιβλία και πλήθος άλλων κειμένων, είναι αδύνατον να συνοψιστεί σε μερικές φράσεις, τόσο εξαιτίας του όγκου του όσο κυρίως λόγω της θεμελίωσής του εκτός των γνωστών ιδεολογικών και φιλοσοφικών συστημάτων. Ο ίδιος όριζε τον εαυτό του ως «στοχαστή» ή «μεταφιλόσοφο», «έξω από όλα τα κυκλώματα ή τα αντικυκλώματα, που δεν προσπαθεί να ιδρύσει σχολές και να έχει οπαδούς», θεωρώντας την καθαυτήν φιλοσοφία ξεπερασμένη και απονεκρωμένη – όπως και κάθε κλειστό σύστημα σκέψης που αναζητά μία και μόνη «αλήθεια». Ο Ηράκλειτος, ο Νίτσε, ο Μαρξ και ο Φρόιντ, οι μεγάλοι ρομαντικοί ποιητές Ρεμπό και Χάιντερλιν, ο Ντοστογιέφσκι, υπήρξαν σταθεροί συνοδοιπόροι στους στοχασμούς του, που τείνουν συχνά, όλο και συχνότερα με την πάροδο των χρόνων, προς τη διατύπωση ποιητικών και ρηξικέλευθων ερωτημάτων, παρά στην αναζήτηση απαντήσεων.»



Kώστας Κατσουλάρης





---------





Τέλος των ιδεολογιών;

Οι ιδεολογίες γενικευόμενες πεθαίνουν. Μετά από αυτές, μια μέση απατηλή νοοτροπία θα κυριαρχήσει για πολύ.



Με ποια χαρακτηριστικά;

Έχει στοιχεία από όλα. Λίγο φιλελεύθερα, λίγο σοσιαλιστικά, λίγο χριστιανικά, λίγο εβραϊκά, λίγο προλεταριακά, λίγο αστικά, λίγο από τις φιλοσοφίες, αλλά είναι πάντα ένα μπέρδεμα, χωρίς αυτό να είναι σκέψη. Κάνει τους ανθρώπους να νομίζουν ότι σκέπτονται.



Μπορεί ο άνθρωπος να προχωρήσει έτσι;

Η τεχνική προχώρησε με ταχύτητα, με γιγαντιαία βήματα. Ο άνθρωπος όμως, αμφιβάλλω πολύ.



Θα μπορούσατε να διαβλέψετε στον αυριανό κόσμο;

Ο αυριανός κόσμος, ο βιομηχανικός, μαζικός, μηδενιστικός, ηλεκτρονικός και τεχνικοποιημένος πολιτισμός, θα τεχνικοποιήσει ακόμη και τη φαντασία. Υπάρχει ένα πέρα από την τεχνική; Και από ποιόν κυριαρχείται η τεχνική; Και σε αυτό το ερώτημα δεν μπορώ να απαντήσω.



Επικυρίαρχη η τεχνική;

Σήμερα φαίνεται ότι είναι το κυρίαρχο στοιχείο. Υπάρχει έως και μια τεχνική των φαντασιώσεων. Ο κινηματογράφος, η ίδια μας η ζωή είναι μια μορφή τεχνικής. Είναι σαν αυτό που ακούω από τους φοιτητές, να λένε «έκανα έρωτα» χρησιμοποιώντας τη λέξη «κάνω» σαν να έκαναν ένα σκαμνί ως μαραγκοί…



Αν τελειώνει η φιλοσοφία, μετά τί;

Η εποχή μας έχει πέσει χαμηλά και η φιλοσοφία ζει το τέλος της. Μετά από αυτήν υπάρχει χώρος για μια ανοιχτή ποιητική σκέψη.

Το έργο σας είναι διαποτισμένο από την ποίηση.
Αναμφισβήτητα. Πέρα από την ποίηση του ανθρώπου με τη λυρική έννοια, υπάρχει η ποιητικότητα του κόσμου που είναι πιο δυνατή. Και η ανθρώπινη ποίηση είναι ένα ανταύγασμά της. Με ενδιαφέρει η ποίηση που ξεφεύγει από όλα τα όρια και φτάνει σε ένα ύπατο σημείο όπου συντρίβεται, συντρίβοντας ταυτοχρόνως τον ποιητή της.



Ταυτίζετε ποίηση και φιλοσοφία;

Στην κορυφή ενός έργου η ποιητικότητα συναντάει τη στοχαστικότητα. Οι μεγάλοι στοχαστές είχαν συγχρόνως και μεγάλο ποιητικό άνοιγμα. Η ποίηση η ανθρώπινη υπακούει και μπορεί να επικοινωνήσει με την ποιητικότητα του κόσμου (του χωρο-χρονικού Ανοίγματος).



Τι είναι ο Θεός;

Η πορεία του κόσμου η ίδια έκανε να φανεί ένας Θεός. Λέω συχνά ότι ο Θεός είναι μια μορφή και μια μάσκα του κόσμου.



Μπορεί να κάνει την υπέρβασή του ένας στοχαστής;

Ένας σημερινός άνθρωπος που σκέφτεται ριζικά, δεν μπορεί παρά συγχρόνως να λέει «ναι» και «όχι» στα συμβαίνοντα και ιδίως στην τεχνική.



Τι είναι για σας ο λόγος;

Ο λόγος ήταν – στην αρχαία Ελλάδα – η γλώσσα και η σκέψη του ανθρώπου και του κόσμου. Σήμερα θα προτιμούσα να μιλήσω για σκέψη, επειδή δεν μιλάμε πια για τον λόγο του κόσμου.



Τι κρατά ζωντανή τη σκέψη σας;

Η αναζήτηση στη ζωή και στη σκέψη, της σύγκλισής τους και η αδυναμία της απόλυτης συνέπειας.



Είναι ποιοτικό κριτήριο για σας η συνέπεια ζωής και έργου σε ένα στοχαστή;

Θα έλεγα διστακτικά ότι θα έπρεπε να είναι. Αλλά βλέπουμε ότι μεγάλοι, τεράστιοι φιλόσοφοι σαν τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη είχανε την κουταμάρα να νομίζουν ότι οι δούλοι ήταν φύσει δούλοι. Κοντύτερα σε μας βρίσκεται ο Χάιντεγκερ και η τόσο ύποπτη σχέση του για ένα διάστημα με το ναζισμό. Η συνέπεια είναι μια απαίτηση, την οποία βρίσκω πιο πολύ στους μεγάλους ποιητές σαν τον Χέλντερλιν και τον Ρεμπώ.



Ποια η ελπίδα, η απελπισία σας;

Ελπίδα και απελπισία είναι αντιμετωπίσεις σχετικές, στενές. Είναι και μένουν ψυχολογικές, άρα περιορισμένες.



Ό, τι ψυχολογικό, περιορίζει;

Οι ψυχικές δυνάμεις σπρώχνουνε τη σκέψη. Το ψυχικό όμως, που γίνεται ψυχολογικό, είναι ένα εμπόδιο. Παραδείγματος χάριν ο ναρκισσισμός σαν το αποκορύφωμα του ψυχολογισμού, είναι κάτι που όλα τα αναχαιτίζει, τα συρρικνώνει.



Κάποιες στιγμές δεν νιώσατε ναρκισσισμό, ματαιοδοξία…

Τα θεωρώ ευτελή, αλλά αναγκαία. Συγκροτούν κι αυτά την ολότητα και κανείς δεν μπορεί να βγει από την ιστορία με καθαρά χέρια. Αν θέλει να κρατήσει τα χέρια του εντελώς καθαρά, δεν θα έχει χέρια. Ο άνθρωπος παίρνει μέρος σε αυτή την απογύμνωση, δεν είναι ποτέ έξω απ’ ό,τι γίνεται.



Πώς εισπράττετε την αναγνώριση;

Αναμφισβήτητα με ικανοποίηση και θα έλεγα ψέματα αν έλεγα ότι είμαι αδιάφορος, έστω κι αν τα κίνητρά της δεν με ικανοποιούν πάντοτε. Το καινούργιο μου βιβλίο θα ήθελα να πουληθεί, να συζητηθεί, να αρέσει. Αλλά η αγωνία είναι ποιο θα είναι το επόμενο βήμα.



Γιατί εκδίδετε βιβλία;

Νομίζω πως είναι τα βιβλία μου εκείνα που μου επιβάλλονται.



Αν τα αφήνατε ως χειρόγραφα στο συρτάρι σας;

Ο άνθρωπος δεν είναι απομονωμένο ον. Δεν είναι ανεξάρτητος, είναι στοιχείο του κόσμου. Κάθε πράγμα θέλει να λεχθεί, να φανεί. Και η μετριότητα και η βλακεία. Και γι’ αυτό έχουν κι αυτά τον χώρο τους.



Ενοχή;

Δεν είμαι άνθρωπος των ενοχών. Θα σας έλεγα ότι αισθάνομαι κινούμενος πιο πολύ από την αρχαιοελληνική μυθολογία, παρά από τη βιβλική-χριστιανική θρησκεία.



Το κίνητρο του στοχαστή;

Η αναζήτηση και η διερεύνηση αποτελούν το συνεχές κίνητρο του στοχαστή, ενώ το άσκεφτο το συναντάει κανείς κατά στιγμές. Η φιλία για τη σοφία έχει αντικατασταθεί από τη φιλία για τη σκέψη.



Τί υπηρετεί σήμερα η φιλοσοφία;

Δεν μπορεί να υπηρετήσει τίποτα και κανέναν. Σήμερα, ως πλανητική σκέψη μπορεί να τα θέσει όλα υπό ερώτηση και να δώσει αινιγματικές απαντήσεις.



Τί ανακαλύπτετε «ξεπερνώντας τα όρια του ιδιωτικού κόσμου;»

Το παιχνίδι που, πέρα από τις ιδιωτικές ζωές, μας κρατάει δεμένους.



Τί θα νέκρωνε τη σκέψη μας;

Η έλλειψη του παιχνιδιού.



Το παιχνίδι…

Ας θέσουμε πρώτα μια ερώτηση, πώς ξετυλίγεται ο κόσμος; Δεν θα έλεγα τι είναι ο κόσμος, γιατί τότε τον καθιστούμε στατικό. Οι μεν λένε προϊόν της ιδέας, οι άλλοι λένε προϊόν της ύλης, άλλοι λένε δημιούργημα του Θεού, άλλοι λένε φαντασίωση του ανθρώπου. Όλα αυτά είναι νοήματα που δίνουμε σαν να βρισκόμαστε έξω από τον κόσμο, ενώ ο κόσμος ο ίδιος ξετυλίγεται χωρίς νόημα, χωρίς γιατί και επειδή, σαν παιχνίδι.



Έχετε ακριβή συνείδηση του τι συμβαίνει τις στιγμές της δημιουργίας;

Η σκέψη και ο δρόμος της είναι πολύ ισχυρότεροι από αυτό που ονομάζουμε συνείδηση.



Τι είναι ο χρόνος;

Ένα κεντρικότατο θέμα του στοχασμού, που κινητοποιεί και συντρίβει κάθε στοχασμό.



Σε τι έγκειται η τραγικότητα του σύγχρονου ανθρώπου;

Η κατάσταση του σύγχρονου ανθρώπου δεν είναι τόσο τραγική (λείπει η σχέση με τους θεούς) όσο συντετριμμένη από μια μοίρα που δεν είναι μοίρα.



Λέτε «να μοχθήσουμε να σώσουμε το όνειρο αφού δεν μπορούμε να το πραγματοποιήσουμε»…

Όλοι κινούμεθα και από διάχυτα όνειρα. Τα όνειρα είναι τα ανοίγματα της ζωής μας. Έχουμε να μάθουμε περισσότερα πράγματα από τα όνειρά μας.



Η μη πραγματοποίησή τους…

Ίσως κλονιστεί και η έννοια της πραγματοποίησης. Ίσως κάποτε καταλάβουμε ότι το «πραγματοποιώ» σημαίνει συγχρόνως και συντρίβομαι.



Η ανθρώπινη σκέψη λειτουργεί πέραν των ανθρώπων;

Βεβαίως. Μαζί με τους ανθρώπους, όχι με μόνους τους ανθρώπους, αλλά με τον κόσμο.



Γιατί υποφέρει ο άνθρωπος;

Διότι δεν είναι το όλον. Είναι ένα τμήμα του όλου.



Θα μπορούσε να είναι αλλιώς;

Δεν θα μπορούσε, αλλά πνίγεται μέσα σε αυτόν τον περιορισμό. Ότι δεν μπορεί να είναι εδώ και κει συγχρόνως…



Τι είναι ο έρωτας;

Η αναζήτηση που έγκειται στη συνάντηση και τη μη συνάντηση με τον άλλον.



Τι είναι για σας το θηλυκό;

Το ήμισυ του κόσμου. Κάτι πάρα πολύ κυρίαρχο, όχι σε επίπεδο διάκρισης φύλων, άντρας, γυναίκα. Είναι σαν δυο δυνάμεις στον κόσμο. Η σχέση με το θηλυκό είναι ένα από τα σημεία συνάντησης, των ανθρώπων μεταξύ τους και με τον κόσμο, και μαζί απομάκρυνσης. Δεν μπορεί ποτέ να πραγματοποιηθεί η απόλυτη συνάντηση αρσενικού και θηλυκού.



Έπαιξε ρόλο το θηλυκό στη ζωή και στο έργο σας;

Πάρα πολύ. Αλλά δεν ξέρω πολύ καλά πού και πώς.



Ο θάνατος;

Διατρέχει όλη τη ζωή, είναι το οριστικό τέλος της και διατηρεί τα ίχνη της ζωής του θανόντος, που κι αυτά θα εξαφανιστούν κάποτε.



Τον φοβάστε;

Δεν υπάρχει για μένα ο φόβος του θανάτου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θέλω να πεθάνω αύριο. Ο θάνατος είναι ο καλύτερος φίλος και ο χειρότερος εχθρός γιατί βάζει ένα τέρμα στην περιπέτεια που λέγεται ζωή. Αλλά είναι αυτός που δίνει νόημα σε κάθε πράγμα.



Οι περισσότεροι φοβούνται...

Ο άνθρωπος φοβάται τη ζωή περισσότερο από το θάνατο. Τη ζωή που οδηγεί προς το τέλος νομίζω ότι φοβούνται οι άνθρωποι.



Μεγαλύτερος φόβος σας;

Το στέγνωμα της ψυχής και της σκέψης.



Πώς θα νικηθεί ο φόβος;

Με τη συμφιλίωση μαζί του.



Η έννοια δημιουργία για σας;

Θα προτιμούσα να μιλήσω για παραγωγή, μια παραγωγή που δεν υπακούει στον οικονομισμό, αλλά ξετυλίγεται ποιητικά.



Ποια τρία πράγματα θα άξιζε να πιστέψουμε;

Η πίστις είναι υπόθεση θρησκευτική. Με την ποίηση και τη σκέψη ο άνθρωπος μπορεί να ανοιχτεί στη φύση, στην τεχνική και στο περιπλανώμενο παιχνίδι επάνω σε έναν ληξιπρόθεσμο πλανήτη.



Από που να πιαστεί ο σύγχρονος άνθρωπος για να υπάρξει;

Να πιαστεί δεν μπορεί από πουθενά. Του είναι ίσως δυνατόν να ανοιχτεί στο αποσπασματικό Όλον.



Με τι όπλα;

Χωρίς όπλα. Και χρησιμοποιώντας όλα τα όπλα. Το άνοιγμα δεν είναι κάτι το μυστηριώδες. Ας πάρουμε μια παρέα στην παραλία. Οι μεν φωτογραφίζουν τους δε. Θέλουν να τους οικειοποιηθούν, να τους αρχειοθετήσουν. Οι άλλοι φωτογραφίζουν τη θάλασσα, θέλουν να την ακινητοποιήσουν. Οι άλλοι λένε, τι ωραία που είναι, δες, δες τι ωραία που χτυπάει το κύμα. Όλα αυτά είναι μορφές ακινητοποίησης του χρόνου, του χώρου και όχι άνοιγμα στο χωροχρόνο. Άνοιγμα είναι να έκαναν μπάνιο, να χαίρονταν, να ζούσαν χωρίς αυτό το δες, δες...



Ο στοχασμός εμπεριέχει την αίσθηση…

Υπάρχει μια αίσθηση μεγάλης υπερηφάνειας, αλλά μαζί και συντριβής. Μπροστά στους μεγαλύτερους φιλοσόφους όλων των αιώνων, τι έκανα εγώ; Ο άνθρωπος είτε ως μικρός άνθρωπος, είτε ως άνθρωπος που προσπαθεί να προσθέσει κάτι στον κόσμο, αισθάνεται τον εαυτό του σπασμένο ον. Είναι σαν ένα σπασμένο παιχνίδι ο άνθρωπος.



Το αξιακό σύστημα που οικοδομείτε;

Δεν οικοδομώ σύστημα. Επιχειρώ ένα βήμα. Και αυτό θα περάσει. Δεν είναι αυτοσκοπός. Ξέρει κανείς ότι αφήνει κάτι πίσω του και ας έχει υποστεί απέραντες μεταλλαγές.



Αυταπάτη αθανασίας;

Αν το εκλαμβάνει κάποιος σαν αυταπάτη αθανασίας, πρέπει τελικά να ξέρει ότι θα γίνει κάτι τελείως άλλο.



Έχω μια πικρή αίσθηση από όσα λέτε για τον κόσμο.

Πικρή, γιατί κρατάμε χιλιάδων χρόνων πίκρα. Γιατί μας έμαθαν ότι ο άνθρωπος πρέπει να είναι το ιδεατόν του Πλάτωνα, το καλό του Χριστιανισμού, ο καλός αστός και μετά ο καλός προλετάριος, σήμερα ο καλός παραγωγός… Η ανθρωπότητα έχει υποστεί χιλιάδων χρόνων κηρύγματα που την περιορίζουν ολοένα και πιο πολύ.



Υπάρχει σήμερα κρίση;

Υπάρχει κρίση πολιτισμού, κρίση στον ψυχισμό των ανθρώπων, η οποία εκδηλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο

Γιατί οι νέοι πάντα διάβαζαν Μαρξ και Νίτσε συγχρόνως;

Διότι και οι δύο κάνουν ανελέητη κριτική του παρόντος. Ο Μαρξ καταδικάζει όλη την αποξένωση του ανθρώπου από τον εαυτό του μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα. Ο Νίτσε βλέπει στο σύστημα όπου ζούμε έναν απέραντο μηδενισμό. Όμως και οι δύο θέλουν να κάνουν ένα βήμα σωτηριολογικό. Ο Μαρξ στον απόλυτο κομμουνισμό και ο Νίτσε στον υπεράνθρωπο. Ως τα τώρα δεν ξέρω κανέναν φιλόσοφο που να μη θέλησε να δώσει σωτηριολογικό άνοιγμα.



Εγώ ξέρω έναν.

Ποιόν;

Εσάς.
…(γέλια)



Το σύστημα ισχυρότερο των ανθρώπων;

Ενώ το σύστημα δεν υπάρχει χωρίς τους ανθρώπους, είναι ισχυρότερο από τους αδύναμους ανθρώπους και τις κουρασμένες κοινωνίες που δεν κατορθώνουν να εξιχνιάσουν το μυστικό του.



Για ποιον πολιτισμό θα μιλούσατε σήμερα;

Η εποχή μας είναι η εποχή του μυθολογικο-τεχνολογικού πολιτισμού που κρύβει το βαθύτερό του κίνητρο.



Με ποια εργαλεία θα μπορούσαμε να «εξανθρωπιστούμε»;

Με τα εργαλεία προχωρούμε όπως λένε (προς τα πού;), αλλά αυτά δεν λύνουν το βασικό πρόβλημα της ύπαρξης της ανθρωπότητας, η οποία είναι εγκλωβισμένη στην τεράστια δύναμη που προέρχεται από τη συνάντηση της φύσης με την τεχνική.



Η μεγαλύτερη χαρά;

Οι συναντήσεις – στιγμιαίες και καίριες – με εκφάνσεις της φύσης, η δύναμη του έρωτα και της φιλίας που περιέχει τον έρωτα, οι σκέψεις που έρχονται σε μας.



Το μεγαλύτερο όραμα;

Το όραμα της συνάντησης της σκέψης και του κόσμου και η παραδοχή του φευγαλέου. Η παραδοχή της φανέρωσης και της ταυτόχρονης απόσυρσης, όσο γίνεται πιο γαλήνια.



Νιώθετε ότι πρέπει να αποδείξετε κάτι;

Από την εφηβεία είχα την εντύπωση ότι έπρεπε να πω αυτό που βλέπω.



Έχετε ταχθεί στον στοχασμό;

Έχω ταχθεί σε ένα σκοπό του οποίου είμαι το μέσο και το διάμεσο προς τον κόσμο.



Η εξάρτηση από τους άλλους είναι αδυναμία;

Έχουμε αναγκαία εξάρτηση από τους άλλους ανθρώπους. Η εξάρτηση πάλι δημιουργεί τα κενά της. Εξάρτηση και μη εξάρτηση, έχουν το αναγκαίο στοιχείο που είναι και θετικό και αρνητικό.



Αυτοδυναμία;

Δεν μπορεί να υπάρξει σε κανένα επίπεδο.



Η εικόνα που έχετε για τον εαυτό σας;

Ειλικρινά, δεν έχω μια ενιαία εικόνα του εαυτού μου. Όταν γνωρίζω ότι η τάδε σκέψη είναι σημαντική, τότε νομίζω ότι ίσως αυτό είναι περαστικό, λέω ότι προσπαθώ να τολμάω να σκέπτομαι, ενώ το μεγαλύτερο σύνολο των ανθρώπων σήμερα δεν σκέπτονται… Θα έλεγα είναι πρισματική η εικόνα του εαυτού μου, όπου γυρίζουν διαρκώς όλα τα χρώματα όπως στο καλειδοσκόπιο.



Η σύγχρονη Ελλάδα;

Είναι ένα πρόβλημα. Ούτε Ανατολή, ούτε Δύση, ούτε Ευρώπη, ούτε Ασία. Βαδίζει προς την αναζήτηση μιας ενότητας, την οποία δεν βρίσκει εύκολα. Δεξιά και Αριστερά είναι φθαρμένες και δεν αναδύεται ένας δρόμος.



Πώς θα ανακαλύψουν οι Έλληνες πολιτικοί την «πραγματική πολιτική»;

Οι Έλληνες πολιτικοί θα έπρεπε να ξεπεράσουν τον στενό πολιτικαντισμό. Είναι όμως αυτό δυνατό;



Είναι εφικτή η Δημοκρατία;

Η Δημοκρατία μένει ουτοπική, δηλαδή δεν έχει πουθενά τόπο να πραγματοποιηθεί. Το ίδιο της το νόημα μάς ξεφεύγει.



Τι σας έχει δώσει η Ελλάδα;

Μια ζωική ορμή. Την επαφή με τα στοιχεία της, τη θάλασσα, τον αέρα, τη γη, τη φωτιά.



Τι σας έχει πάρει;

Δεν είχα ποτέ την προκατάληψη, ώστε να μπορέσει να μου την πάρει.



Οι τιμές που σας κάνουν τα ελληνικά πανεπιστήμια τι συναισθήματα σας γεννούν;

Ευχάριστα. Θα επιθυμούσα όμως και μια πιο ζωντανή συζήτηση, στοχαστική και παραγωγική, με τους πανεπιστημιακούς.



Σκεφτήκατε ότι μπορεί να σας τιμούν και να μην σας έχουν διαβάσει;

Πολλά πράγματα δεν χρειάζεται να έχουν διαβαστεί. Μπορεί να διαπερνάνε την ατμόσφαιρα.



Εσείς διαψεύδετε την κατάρα των Ελλήνων να μην αναγνωρίζουν ζώντες δημιουργούς.

Στην Ελλάδα υπάρχει μεμψιμοιρία και δυσκολία αν δεν προηγηθεί μια αναγνώριση από τα έξω. Έξω είναι πιο πολιτικά θεσμισμένα τα πράγματα. Αλλά και υπάρχουν πράγματα που περιμένουν ακόμα το μέλλον τους.



Πιστεύετε ότι έχετε αμειφθεί;

Και ναι και όχι. Αν όμως ήταν πλήρης η αναγνώριση θα σήμαινε ότι θα επιπέδωνε και το ειπωμένο.



Τα έργα τέχνης αποτιμώνται σε χρήμα. Η σκέψη;

Υπάρχει προσωπική σχέση με το έργο τέχνης. Η σκέψη έχει μία σχέση με το όλον. Μπορεί να αποτιμηθεί ένα έργο. Το όλον όμως;



Ο καταναλωτισμός;

Επικράτησε η ανάγκη για κτήση. Η ιδιοκτησία είναι το μεγαλύτερο δεινό που έχει πέσει πάνω στην ανθρωπότητα.



Τι θα λέγατε σε έναν νέο φιλόσοφο;

Να ανοιχτεί στη σκέψη, στα κείμενα και στο κίνημα της σκέψης, στην ποίηση που διατρέχει κάθε τέχνη και να ζήσει και να πει αυτό που τον εμψυχώνει και τον συνθλίβει ατομικά και κοινωνικά.



Τι θα λέγατε σε έναν έφηβο;

Να κρατήσει, όσο γίνεται, έναν παλμό και στη λεγόμενη ώριμη ηλικία.

Η τελευταία συνέντευξη του Κώστα Άξελού στην Ελλάδα δόθηκε στον ποιητή-συγγραφέα κ. Γιώργο Δουατζή και δημοσιεύτηκε στο ένθετο περιοδικό της Καθημερινής.

Οι κάργες, αλλά όχι του Καριωτάκη...

Για τις κάργες και τη θανατερή ηχώ τους,
το ίδιο κρώξιμο πρωί-βράδυ,
ακόμα και το γέλιο τους,παράφωνο,ακατάστατο.
Και η πλάτη τους,τόσο αναιδής!
Και το βλέμμα τους αδιάφορα χαμηλωμένο.

Η ιστορία του καπετάνιου Δημήτρη Κωβαίου.

Φυτεύοντας ζωή σε απόμακρες παραλίες Σε τόπους μοναχικούς και μοναδικούς που λούζονται από φως και αγκαλιάζονται από απέραντο υγρό γαλάζιο, η από ψυχής αγκαλιά στον “άλλον”, η αλληλεγγύη που δεν διδάσκεται ως ζητούμενο αλλά βιώνεται ως προαπαιτούμενο ποιότητας ζωής, προσφέρει εξαιρετικές μικρές ιστορίες γεμάτες αλήθεια, συγκίνηση, νοήματα πανανθρώπινα. Απ’ αυτές που σπάνια έχουν την τύχη να ζήσουν (να ζήσουμε) οι μόνιμοι κάτοικοι των μεγαλου(τερατου)πόλεων.

Ο εξαιρετικός καπετάνιος Δημήτρης Κωβαίος, εδώ και κάμποσα χρόνια με τον ντελικάτο του ΑΝΕΜΟ ξεναγεί τους επισκέπτες της πανέμορφης Ηρακλειάς – ένα από τα γραφικότερα κυκλαδίτικα νησάκια στα νότια της Νάξου – στις διάσπαρτες και οδικά απάτητες παραλίες της περιμέτρου του νησιού. Στα 41 χρόνια του ο Δημήτρης είναι πλέον “μιά ζωή” καπετάνιος, γνωρίζει όσο κανένας τις τοπικές θάλασσες. Η βόλτα μαζί του στο Τουρκοπήγαδο, την Αλιμιά, τον Καρβουνόλακκο, την Βορινή Σπηλιά, μένει αξέχαστη σε όσους την επιλέγουν. Μαγικές παρθένες οι θάλασσες, μαγικοί και οι ελιγμοί του καπετάν Δημήτρη, μαγικά και τα χαμόγελα που μοιράζεται με τους επιβάτες του. Μαγικά ακόμα και τα ανεβοκατεβάσματα της νησιώτικης μουσικής που συντροφεύει το ταξίδι, σε θαυμαστή ισορροπία με τα συναισθήματα του καπετάνιου όταν παίζει με την ταχύτητα του ΑΝΕΜΟΥ του για να εναρμονίζεται με τις αλλαγές του καιρού και τις διαθέσεις των κυμάτων. Οσοι έχουν μιά φορά επιβιβαστεί στον ΑΝΕΜΟ του καπετάνιου Δημήτρη Κωβαίου, είναι βέβαιον ότι αργά ή γρήγορα επανέρχονται.

Μοιάζει πολύ εύκολη υπόθεση “το τιμόνι” του ΑΝΕΜΟΥ περιμετρικά της Ηρακλειάς με τον Δημήτρη καπετάνιο, όμως μόνο εύκολη δεν υπήρξε για τον ίδιο μέχρι να κατακτηθεί. Ο καπετάνιος της ιστορίας μας κατέκτησε τον ρόλο του περνώντας μέσα από χίλια – μύρια κύματα. Οι μαθησιακές δυσκολίες που αντιμετώπιζε, του δυσκόλεψαν την προσαρμογή στην αθηναϊκή μεγαλού(τερατού)πολη όπου πρωτοεπιχείρησε να κτίσει την ζωή του. Παιδί της θάλασσας επέστρεψε στο νησί του και επένδυσε σε αυτό που καλά γνώριζε και από μικρό τον προσδιόριζε. Η θάλασσα επιστρέφει στο ακέραιο την αγάπη και τον σεβασμό που έχει εισπράξει, έτσι έγινε και με τον Δημήτρη που με σπουδή και αφοσίωση κατέκτησε τον ρόλο του καπετάνιου περισσότερο επάξια από οποιονδήποτε άλλον. Ο καπετάνιος Δημήτρης Κωβαίος , ένα πρώην παιδί με μαθησιακές δυσκολίες, παραδίδει πλέον μαθήματα ικανότητας, προσαρμογής, αλλά και σχέσης σεβασμού με το περιβάλλον σε όποιον έχει την τύχη να τον συναντήσει στο διάβα του.

Οι φετινοί επιβάτες του καλοτάξιδου ΑΝΕΜΟΥ του, δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν την περιέργειά τους βλέποντας τον καπετάν Δημήτρη να περιποιείται μικρά νηπιακά δεντράκια στις απάτητες παραλίες της Αλιμιάς και του Καρβουνόλακκου, αδιαφορώντας για την απολαυστική αγκαλιά της θάλασσας. Οταν ζήτησαν να μάθουν η περιέργεια μετατράπηκε σε θαυμασμό. Οι παραλίες δεν διέθεταν την παραμικρή σκιά, εξαιτίας αυτού η απόλαυσή τους δεν μπορούσε παρά να είναι μικρής διάρκειας, ο Δημήτρης είχε αναλάβει ως προσωπική υπόθεση την επιμήκυνση της απόλαυσης, “τα δέντρα σε τρία τέσσερα χρόνια θα έχουν μεγαλώσει αρκετά, τα περιποιούμαι κάθε μέρα” τους ενημέρωσε. Οι σκιές σε τρία τέσσερα χρόνια, προσφορά σε όλους τους επισκέπτες των απόμακρων παραλιών της Ηρακλειάς, θα είναι έργο του καπετάνιου Δημήτρη Κωβαίου, δεν θα το γνωρίζει παρά μόνον αυτός και οι λίγοι που τον ρώτησαν και/ή θα τον ρωτήσουν. Εργο από ψυχής για του τόπου του τις ομορφιές ώστε να είναι ακόμα πιό πρόσφορες στους επισκέπτες τους, απ’ αυτά που δεν αποζητούν τιμητικές πλακέτες για ανταμοιβή αλλά μόνο πλατιά χαμόγελα επιδοκιμασίας και αποδοχής.

Από την τελευταία ο καπετάνιος του ΑΝΕΜΟΥ βίωσε υπέρμετρη ενάμισι χρόνο πριν, εισέπραξε από τους ανθρώπους του τόπου του δόση τόσο μεγάλη που οι περισσότεροι στη ζωή ετούτη δεν μπορούν(ούμε) καν να φανταστούν(ούμε). Εξαιτίας σοβαρής αρρώστιας ο Δημήτρης φλέρταρε με τα όρια της ζωής , έδωσε μάχη απ’ αυτές που πολύ δύσκολα κερδίζονται. Μαθημένος στα δύσκολα όπως όλοι οι άνθρωποι – παιδιά της θάλασσας, διέψευσε τις πιθανότητες, τα κατάφερε. Η νικητήρια επιστροφή του στον γενέθλιο τόπο σήμανε πανηγύρι από τα πιό σπάνια. Ενα νησί ολόκληρο στο πόδι, βεγγαλικά, κροτίδες, επιφωνήματα, πανζουρλισμός, υποδοχή πραγματικού ήρωα για τον καπετάν Δημήτρη Κωβαίο. Εναν άνθρωπο ξεχωριστό, σύμβολο ποιότητας, ανθρωπιάς και ικανότητας υπέρβασης των ορίων ενός ολόκληρου νησιού. Μιάς κοινωνίας τόσο βαθιά ανθρώπινης που μοιάζει δύσκολο ακόμα και να παραδειγματίσει αν κρίνουμε από τα άγρια δεδομένα των καιρών.

Το πήρα από την Ελευθεροτυπία του περασμένου Σαββάτου.

Ελαφρύ το σώμα,αφημένο στην άνωση των ονείρων,
αθώων σκέψεων και παραδείσων.
Μέσα σ αυτό το σώμα περιέχομαι,
μέσα στα μαλλιά της τρέχω.
Μέσα στα μάτια της τρέχουν τα δάκρυά μου.
Αχ! κι εγώ μαζί σου είμαι μικρή μου!

«Υπάρχει αρκετή ψεύτικη εθνική ιστορία»
Ο Χέιρτ Μακ, Ολλανδός συγγραφέας και δημοσιογράφος, μιλάει για το Σκοπιανό, την Τουρκία και αισιοδοξεί για το μέλλον της Ευρώπης
Συνέντευξη στον Χαρη φαν Φερσεντααλ

Hταν μέσα του 1998 όταν ο Χέιρτ Μακ πρότεινε στον αρχισυντάκτη της NRC Handelsblad ένα φιλόδοξο σχέδιο. Για ένα χρόνο θα διέσχιζε την Ευρώπη στέλνοντας καθημερινά από μια ανταπόκριση η οποία θα δημοσιευόταν στην πρώτη σελίδα της ολλανδικής εφημερίδας. Μια ανασκόπηση της Γηραιάς Ηπείρου στο χείλος της χιλιετίας.

Κάπως έτσι, στις 4 Ιανουαρίου 1999, ο Μακ έβαζε μπρος ένα μπλε camper van παρέα με ένα laptop και ένα σάκο βιβλία.

«Η ιδέα ήταν να κάνω ένα ταξίδι μέσα στην Ευρώπη και ταυτόχρονα ένα ταξίδι μέσα στον 20ό αιώνα», λέει σήμερα ο Ολλανδός συγγραφέας και δημοσιογράφος.

Τα άρθρα αυτά αποτέλεσαν πρώτη ύλη για τη συγγραφή ενός μνημειώδους έργου άνω των 800 σελίδων με τίτλο «Στην Ευρώπη: Ταξίδια στον 20ό Αιώνα» που κυκλοφόρησε πρόσφατα και στη χώρα μας από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

12 μήνες, 12 κεφάλαια σε ένα υπέροχο κράμα ταξιδιωτικής λογοτεχνίας και ιστορικής αφήγησης. Ο Μακ επισκέπτεται πόλεις, χωριά, λιμάνια και πεδία μαχών, συνθέτοντας τη λεγόμενη ιστορία του παρόντος. Παρίσι, Λονδίνο, Βερολίνο, Τσερνόμπιλ. Αλλά και Γκουέρνικα, Αουσβιτς, Στάλινγκραντ, Δρέσδη, Σεράγεβο. Το αίμα έχει στραγγίσει, αλλά η ιστορική μνήμη -άλλοτε οι ανταγωνιστικές μνήμες- διατηρείται, αποτυπωμένη σε ημερολόγια, αποκόμματα εφημερίδων, απομνημονεύματα, μνημεία και γερασμένα κεφάλια. Ξεναγοί στον 20ό αιώνα γίνονται γνωστές προσωπικότητες αλλά και αναπάντεχες φιγούρες όπως ο εγγονός του κάιζερ Γουλιέλμου Β΄ ή η Αντριάνα Βάρνο, πρώην εργάτρια στο στρατόπεδο του Μπίρκεναου.

Ο Μακ βρέθηκε στην Αθήνα καλεσμένος της Ολλανδικής Πρεσβείας, του Ολλανδικού Ινστιτούτου Αθηνών και των εκδόσεων Μεταίχμιο. Τον συναντήσαμε στη βιβλιοθήκη του Ολλανδικού Ινστιτούτου στο διατηρητέο του Μακρυγιάννη όπου μας μίλησε για την περιπλάνησή του στο βίαιο παρελθόν της Ευρώπης, τις ιστορικές κακοτοπιές, αλλά και την αισιοδοξία του για το μέλλον της Γηραιάς Ηπείρου.

- Πώς προέκυψε η ιδέα του ταξιδιού;

- Το είχα καιρό στο μυαλό μου. Από τις αρχές του 1990 σκεπτόμουν ότι έπρεπε να κάνω τον γύρο της Ευρώπης για ένα χρόνο, σαν ένα είδος ανασκόπησης.

- Κάποιοι παραπονέθηκαν ότι δεν έχετε γράψει αρκετά για την Ελλάδα.

- Παντού το ίδιο συμβαίνει. Αλλοι πάλι παραπονιούνται ότι έχω γράψει υπερβολικά για κάποιες πλευρές της ιστορίας τους. Το βιβλίο όμως δεν είναι μια ολοκληρωμένη ιστορία της Ευρώπης του 20ού αιώνα. Είναι η ιστορία των Ευρωπαίων, των ανθρώπων. Παράλληλα, είναι ένα βιβλίο για τα μεγάλα ιστορικά κινήματα του αιώνα και τι συνέβη με αυτά και τους ανθρώπους… Επρεπε να κάνω συμβιβασμούς και επιλογές. Δεν μπορούσα να είμαι παντού ταυτόχρονα. Κανείς ιστοριογράφος δεν μπορεί να αποφύγει αυτό το πρόβλημα.

Η Γιουροβίζιον

- Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι ενώ ιατροδικαστές έφερναν στο φως μαζικούς τάφους στη Βοσνία, τα πρώην γιουγκοσλαβικά κράτη αλληλοψηφίζονταν στη Γιουροβίζιον;

- Εχουμε λησμονήσει σχεδόν ότι πριν από το 1990 η Γιουγκοσλαβία ήταν όντως μια χώρα. Σέρβοι έκαναν διακοπές στην Κροατία, πήγαιναν σχολείο με Βόσνιους. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν ρίζες στην παλιά Γιουγκοσλαβία. Η Γιουροβίζιον τους θυμίζει τον παλιό καιρό.

- Κάτι σαν οικογενειακοί καβγάδες;

- Ναι, ναι, κάπως έτσι.

- Ο ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ έχει υποστηρίξει ότι ο φασισμός και ο κομμουνισμός δεν αποτελούν παρεκκλίσεις στην ευρωπαϊκή ιστορία, αλλά αντίθετα ενυπάρχουν στο ευρωπαϊκό DNA όσο και η φιλελεύθερη δημοκρατία.

- Συμφωνώ. Η φιλελεύθερη δημοκρατία είναι αρκετά επιφανειακή. Λίγες είναι οι ευρωπαϊκές χώρες με μακρά δημοκρατική παράδοση. Οι περισσότερες δημοκρατίες είναι νέες και εύθραυστες. Το έχω δει να συμβαίνει και στην Ολλανδία. Τα εθνικιστικά ξενοφοβικά κινήματα δεν θέλουν πολύ για να ξεπηδήσουν.

Ιστορία και μύθος

- Η ιστορία είναι ευχή ή κατάρα;

- Εξαρτάται από το είδος της ιστορίας. Υπάρχει μεγάλη ποσότητα ψεύτικης ιστορίας, εθνικιστικών μύθων.

- Τα μνημεία δεν λένε πάντα την αλήθεια...

- Οχι. Υπάρχει αρκετή «ιστορία των μνημείων». Κάθε καλός ιστορικός ή δημοσιογράφος έχει χρέος να ελέγχει αυτές τις παλιές ιστορίες ώστε να διακρίνει την πραγματικότητα από τον μύθο. Στην πατρίδα μου, για παράδειγμα, η εθνική ιστορία ήταν ότι κάθε Ολλανδός έκρυβε από μία Αννα Φρανκ στη σοφίτα του. Η πραγματικότητα, βέβαια, δεν ήταν τόσο ωραία...

Στο μακεδονικό ζήτημα κατανοώ τη θέση της Ελλάδας. Κανονικά ένα όνομα δεν έχει και τόση σημασία αλλά σε αυτή τη γωνιά του κόσμου όπου οι άνθρωποι εξακολουθούν να αγαπούν αυτό το είδος της μυθολογίας αντί της ιστορίας, το όνομα βοηθάει στην κατασκευή ψευδούς ιστορίας στη βάση της οποίας προβάλλονται εδαφικές διεκδικήσεις.

- Μιλάτε για ιστορικούς μύθους. Είναι το έθνος ένας μύθος, μια μοντέρνα κατασκευή;

- Εν μέρει ναι. Το εθνικό κράτος δεν είναι κάτι που οι άνθρωποι είχαν σκεφτεί εκ των προτέρων. Η ιστορία είναι άλλωστε σε μεγάλο βαθμό προϊόν συμπτώσεων. Το εθνικό κράτος έγινε δημοφιλές επειδή ήταν ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος να οργανώσεις πληθυσμούς τον 18ο και 19ο αιώνα όπως και τον 20ό. Τους δύο πρώτους για να οργανώσεις τη βιομηχανοποίηση, την οικονομία, καθώς και το δημοκρατικό και νομοθετικό σύστημα που ήταν απαραίτητα σε αυτό το νέο πλαίσιο. Και τον 20ό για την οργάνωση του κράτους πρόνοιας. Ο κόσμος άφησε τα χωριά και τις μικρές πόλεις για να δει τον κόσμο και το εθνικό κράτος του πρόσφερε μια κάποια δομή. Σήμερα, στον 21ο αιώνα, το εθνικό κράτος είναι ό,τι ήταν η πόλη τον 18ο. Χρειάζεται να πάμε πέρα από το έθνος-κράτος γιατί είναι υπερβολικά μικρό, αλλά δεν έχουμε ακόμη μια δομή για τον 21ο αιώνα. Ενα από τα καλά της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι ότι προσπαθεί να χτίσει μια νέα δομή για τα προβλήματα της εποχής, όπως το περιβάλλον.

Τα νέα κράτη

- Οι μύθοι είναι καμιά φορά χρήσιμοι...

- Σίγουρα. Το έβλεπα στα νέα κράτη όπου ταξίδευα. Μπορεί να μην είχαν τίποτα, αλλά τα σύνορά τους ήταν εκπληκτικά. Τα καλύτερα φυλάκια, φανταστικές στολές, γεμάτα σημαίες και σύμβολα. Χρειάζονται σύμβολα. Και ιστορίες, εθνικές ιστορίες, που να τα κρατούν ενωμένα.

- Πώς όμως χτίζεις κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα πάνω σε ανταγωνιστικές ιστορίες;

- Δεν μπορείς. Θα έρθει μόνο του. Αν και στην Ευρώπη είναι αρκετά δύσκολο καθώς μιλάμε τόσες διαφορετικές γλώσσες και η ιστορία μας είναι μόνο εν μέρει κοινή. Ομως, το γεγονός ότι ταξιδεύουμε περισσότερο απ' ό,τι πριν από 20 ή 30 χρόνια βοηθάει. Οι άνθρωποι ανταλλάσσουν ιστορίες και το μυαλό ανοίγει. Ολο και περισσότεροι Ευρωπαίοι εργάζονται μαζί. Είναι μια «πρακτική» Ευρώπη, ας πούμε, που αναπτύσσεται έξω από τους θεσμούς. Η Γαλλία στα μέσα του 19ου αιώνα ήταν τελείως σκόρπια. Το 1850 πολλοί δεν μιλούσαν καν γαλλικά και μέσα σε δύο-τρεις γενιές έγινε μια ενιαία χώρα. Αυτά τα πράγματα απλά συμβαίνουν.

- Εχετε πει πως «οι νέοι αντιλαμβάνονται την ειρήνη σαν νερό που τρέχει από τη βρύση». Είναι αυτό το πρόβλημα της Ευρώπης; Χρειάζεται ένα νέο σκοπό;

- Ναι, έτσι ακριβώς. Η ένωση ξεκίνησε από πολιτικούς που ήταν ιδεαλιστές γιατί είχαν βιώσει τον πόλεμο, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τώρα όμως έχει βαλτώσει.

Τα δημοψηφίσματα

- Ποιο ήταν το μήνυμα των δημοψηφισμάτων στη Γαλλία και την Ολλανδία;

- Το μήνυμα της Ολλανδίας δεν ήταν ένα αντι-ευρωπαϊκό μήνυμα. Απλώς ο κόσμος φοβόταν ότι τον έχουν προσπεράσει οι εξελίξεις. Η Ε.Ε. διευρύνθηκε πάρα πολύ, πάρα πολύ γρήγορα. Ο κόσμος θεωρούσε ότι παραχωρούσε πολλά σε επίπεδο δημοκρατίας και εθνικής κυριαρχίας και αναρωτιόταν ποιο ήταν το αντάλλαγμα. Για τους Γάλλους είχε να κάνει και με τον ρόλο τους στον κόσμο αλλά για τους Ολλανδούς ήταν μια επανάσταση κατά της ελίτ - τυπικά ολλανδικό.

- Ηταν και ένα «όχι» στην Τουρκία;

- Για κάποιους ναι. Αλλά δεν ήταν το πιο σημαντικό.

Τουρκία και Ε.Ε.

- Ανήκει η Τουρκία στην Ευρώπη;

- Οταν μιλάς για πολιτισμική ταυτότητα και κληρονομιά νομίζω πως η Ε.Ε. έχει ήδη ξεπεράσει τα όρια. Οπως και να 'χει, η απόφαση για την Τουρκία έχει ληφθεί εδώ και πολύ καιρό. Η υπόσχεση έχει δοθεί. Η Τουρκία συμμετείχε ενεργά στις διαπραγματεύσεις του ευρωπαϊκού συντάγματος. Και η αλήθεια είναι πως η χώρα έχει κάνει μεγάλα βήματα προόδου, κυρίως τα τελευταία χρόνια. Αποτελεί ενδιαφέρουσα περίπτωση εκσυγχρονισμού.

- Αρκετοί βλέπουν το Ισλάμ ως απειλή.

- Το θέμα κατά τη γνώμη μου δεν είναι η θρησκεία αλλά ο εθνικισμός. Οι πλειοψηφία των Τούρκων αποδέχονται τον διαχωρισμό κράτους και θρησκείας. Το πρόβλημα είναι το κοσμικό κράτος και η καταπίεση της θρησκείας. Οι χριστιανοί της Τουρκίας έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα με το κοσμικό κράτος παρά με το κυβερνών ισλαμικό κόμμα. Και αυτό πρέπει να αλλάξει αν η Τουρκία είναι να μπει στην Ε.Ε. Επιπλέον η Τουρκία είναι υπερβολικά φτωχή και υπερβολικά μεγάλη.

- Πάντα θα είναι μεγάλη…

- Η Ε.Ε. βιάστηκε να δεχτεί τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Η ένταξη της Ουγγαρίας και της Πολωνίας είναι ήδη τεράστιο βάρος, όχι μόνο οικονομικά αλλά και πολιτικά. Πέρυσι το καλοκαίρι, η Πολωνία συμπεριφέρθηκε σαν να ήταν ακόμη μέλος της ΚΟΜΕΚΟΝ!

Τα κοινωνικά προβλήματα των μουσουλμάνων στην Ευρώπη

- Εχει αποτύχει το πολυπολιτισμικό μοντέλο;

- Η εμπειρία δείχνει ότι η πρώτη γενιά μεταναστών ζει πάντα σχετικά απομονωμένη. Στην Ολλανδία, άτομα όπως η Αγιάν Χίρσι Αλι (πρώην μέλος του ολλανδικού κοινοβουλίου και σφοδρή επικριτής του Ισλάμ) είπαν ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι μουσουλμάνοι. Λάθος. Το πρόβλημα είναι ότι βρέθηκαν ξαφνικά από το πρωτόγονο χωριό στην πόλη.

- Μα αυτοί που εναντιώνονται στο σύστημα είναι τα παιδιά τους που γεννήθηκαν στην Ολλανδία και κυκλοφορούν με BMW…

- Οι περισσότεροι δεν εναντιώνονται. Στην πραγματικότητα, αν κοιτάξεις το περιβάλλον από το οποίο προέρχονται τα καταφέρνουν μια χαρά… Υπάρχουν εξτρεμιστές φυσικά και αυτοί αποτελούν πρόβλημα. Αλλά δεν ξεπερνούν το μισό, το πολύ ένα τοις εκατό. Εδώ είναι το πρόβλημά μου με τους λαϊκιστές. Σπρώχνουν το υπόλοιπο 99 τοις εκατό στην αγκαλιά των εξτρεμιστών.

- Υπάρχουν πλευρές του Ισλάμ που είναι ασύμβατες με τη φιλελεύθερη δημοκρατία;

- Πολλά κοινωνικά προβλήματα μεταφράστηκαν κακώς ως θεολογικά προβλήματα. Οι Ολλανδοί αγαπούν τις θεολογικές συζητήσεις. Στην πραγματικότητα αρκεί να εφαρμόσεις την ολλανδική νομοθεσία… Ως κράτος πρέπει να αντιδράς στην καταπίεση των γυναικών: «Μένεις εδώ, αυτοί είναι οι κανόνες μας. Δεν μπορείς να κάνεις τέτοια πράγματα εδώ». Αλλά μην ερμηνεύεις τα ζητήματα αυτά ως θρησκευτική σύγκρουση. Γιατί δεν είναι αλήθεια· και δεν θα βρεις ποτέ λύση.

Oblivion - Astor Piazzolla

Δεκαοχτώ χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από το θάνατο του Αργεντίνου σημαντικότερου συνθέτη τάνγκο και μπαντονεονίστα, Άστορ Πιατσόλα (11 Μαρτίου 1921- 4 Ιουλίου 1992). Το έργο του θεωρείται ότι έφερε την επανάσταση στο παραδοσιακό τάνγκο και δημιούργησε το nuevo tango, ενσωματώνοντας στοιχεία τζαζ και κλασικής μουσικής.

Γεννήθηκε το 1921 στην Αργεντινή από γονείς Ιταλούς μετανάστες, το μεγαλύτερο μέρος των παιδικών του χρόνων, ωστόσο, έζησε στη Νέα Υόρκη, όπου και ξεχώρισε ως παιδί θαύμα για τις επιδόσεις του στο μπαντονεόν.

Όταν το 1937 επέστρεψε στην Αργεντινή, μαθήτευσε κοντά στον Αργεντινό συνθέτη Αλμπέρτο Χιναστέρα. Η επιρροή των μουσικών των Στραβίνσκι, Μπάρτοκ, Ραβέλ και άλλων, τον οδήγησε στο να εγκαταλείψει για ορισμένο διάστημα το τάνγκο και να ασχοληθεί με τη σύνθεση της σύγχρονης κλασικής μουσικής.
Για δύο χρόνια μεταβαίνει στη Γαλλία, όπου λόγω υποτροφίας που κέρδισε από τη γαλλική κυβέρνηση, μαθητεύει κοντά στη Γαλλίδα συνθέτρια και μαέστρο Νάντια Μπουλανζέ.
Επιστρέφει μόνιμα στο Μπουένος Άιρες το 1955, όπου και σχηματίζει το Octeto Buenos Aires. Η νέα του προσέγγιση στο τάνγκο του χάρισε τον χαρακτηρισμό της αμφιλεγόμενης προσωπικότητας μεταξύ Αργεντίνων μουσικών και πολιτικών. Στην πατρίδα του συνάντησε σημαντική αντίσταση, καθώς η πεποίθηση που επικρατούσε στη χώρα ήταν ότι «Στην Αργεντινή όλα αλλάζουν, εκτός από το τάνγκο». Η μουσική του όμως έγινε ευρύτερα αποδεκτή σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική, ενώ αγκαλιάστηκε παράλληλα από μέρος της κοινωνίας της Αργεντινής που ζητούσε την πολιτική αλλαγή σε συνδυασμό με τη μουσική του επανάσταση.

Ο Άστορ Πιατσόλα πέθανε το 1992.

Gotan Project

ΧΡΟΝΗΣ ΜΙΣΣΙΟΣ "Ειλικρινά δεν ξέρω αν υπάρχει Αριστερά"
Εμβληματική μορφή της Αριστεράς, συγγραφέας, σήμερα, στα 80 του, εξακολουθεί να αναζητεί έναν καινούργιο δρόμο και μιλάει για την κρίση, το ΔΝΤ, τις διασπάσεις και τις επαναδιασπάσεις του αριστερού χώρου

Συνέντευξη στον ΑΡΓ. ΠΑΠΑΣΤΑΘΗ | Κυριακή 20 Ιουνίου 2010
«Ο Μανόλης Αναγνωστάκης μου έμαθε γράμματα στη φυλακή, ήμασταν θανατοποινίτες στο Γεντί Κουλέ» λέει ο Χρόνης Μίσσιος στο «Βήμα», στο περιθώριο της συνέντευξης που παραχώρησε ένα καυτό μεσημέρι της περασμένης
εβδομάδας στο σπίτι του, στο Μικροχώρι Αττικής. Εμβληματική φυσιογνωμία της Αριστεράς, συγκλόνισε το πανελλήνιο το 1985,όταν αποκάλυψε τη διαδρομή της ζωής του,από τα 17 ως τα 43 του χρόνια σε φυλακές και εξορίες (1947-1973), στο αυτοβιογραφικό βιβλίο «Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς».Στα 80 του ζει πλέον αποτραβηγμένος
με τη σύζυγό του Ρηνιώ και τα τρία σκυλιά τους σε ένα αγροτόσπιτο, περιτριγυρισμένο από νεοελληνικές βίλες. Για να τον συναντήσει κανείςπρέπει να ακολουθήσει κανόνες... συνωμοτικότητας. Ενα ημιφορτηγό μάς περίμενε στην ταβέρνα «Μπάρμπα Βασίλης» για να μας οδηγήσει στο δρομάκι που καταλήγει στην πόρτα του.

- Τι σημαίνει για εσάς αυτή η κρίση;

«Πιστεύω ότι η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, είναι καθολική και παγκόσμια. Ο πλανήτης μας είναι πλέον μια μικρή γειτονιά γεμάτη κινδύνους και εγκληματικές συμμορίες που δεν γνωρίζουν σύνορα. Πιστεύω πως κανένας λαός, καμία χώρα δεν μπορεί να ονειρευτεί μια κοινωνία ισόνομη, ελεύθερη και ειρηνική». Γιατί; «Πολλά θα μπορούσε να αναφέρει κανείς: για τον κίνδυνο του πυρηνικού ολέθρου, για την καταστροφή του περιβάλλοντος, για τον χρηματιστηριακό ιμπεριαλισμό κτλ. Πρόσφατο παράδειγμα έχουμε το έγκλημα της ΒΡ. Κι όμως κανένας δεν θα τιμωρηθεί, κανένας δεν ζητάει να σταματήσουν οι εξορύξεις στα βάθη του ωκεανού. Ολοι μιλούν για το πόσα σεντς έπεσε η μετοχή της. Η ανάγκη συνεργασίας των λαών είναι επιτακτική όσο ποτέ άλλοτε. Η ανάγκη μιας παγκόσμιας δράσης για να αλλάξουμε τους κοινωνικούς θεσμούς, τις αξίες μας και τη συμπεριφορά μας απέναντι στη φύση και στον συνάνθρωπό μας είναι στοιχειώδης προϋπόθεση».

- Τι μπορούμε να κάνουμε; «Σήμερα είναι εύλογο το ερώτημα αν το προνόμιο της λογικής του ανθρώπου είναι όντως προνόμιο ή κατάρα. Η οικολογική κρίση του πλανήτη και των ανθρωπίνων κοινωνιών δεν είναι ένα εφιαλτικό σενάριο για το μέλλον αλλά μια οδυνηρή πραγματικότητα. Ο κόσμος του Οργουελ επιβεβαιώθηκε. Ο κόσμος του Χάξλεϊ είναι παρών. Μόνο με αυτογνωσία της ύπαρξής μας και τη συμφιλίωσή μας με αυτόν τον υπέροχο αινιγματικό κόσμο που μας γέννησε μπορούμε να αλλάξουμε την πορεία μας. Χρειαζόμαστε άλλη ιεράρχηση των αξιών, άλλους κοινωνικούς θεσμούς, άλλη φιλοσοφία. Οσο η κυρίαρχη αξία των κοινωνιών μας παραμένει η κερδοσκοπία, τα βήματα της ανθρώπινης ιστορίας- όπως είπε κάποτε και ο Δαντόν- θα είναι οι ταφόπετρες των ρομαντικών».

- Λέτε ότι η ζωή μετριέται μονάχα με τις συγκινήσεις που επιβεβαιώνουν την ανθρώπινη ουσία μας.Πιστεύετε ότι χάσαμε την ουσία τα τελευταία χρόνια;

«Νομίζω πως ναι. Η σημερινή κοινωνία δείχνει να έχει πέσει σε κώμα. Ο άνθρωπος από μια συμπαντική οντότητα με όνειρα, επιθυμίες, έρωτες και αισθήσεις μετατρέπεται σε ένα αντικείμενο παραγωγής και κατανάλωσης προϊόντων. Εχει χάσει τον προσανατολισμό του, έχει χάσει τις αξίες τού ευ ζην».

- Πώς βιώνετε την κρίση στην Ελλάδα;

«Αισθάνομαι ταπεινωμένος και περιφρονημένος. Νομίζω ότι ξαναζώ την εποχή του Πιουριφόι, τότε που η χώρα μας ήταν απόλυτα εξαρτημένη από τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Δεν πίστευα πως θα ζήσω μια νέα υποτέλεια της πατρίδας μου. Λέει ο Πρωθυπουργός ότι ήμασταν ο αδύναμος κρίκος και γι΄ αυτό μας χτύπησε τόσο καίρια ο τοκογλυφικός καπιταλισμός. Γιατί όμως είμαστε ο αδύναμος κρίκος; Είναι ένα ερώτημα στο οποίο οφείλει να απαντήσει το πολιτικό μας σύστημα και άλλοι κοινωνικοί φορείς που υποτίθεται ότι διακονούν τα συμφέροντα του λαού».

- Ωστόσο ο λαός, όλοι εμείς, δεν έχουμε ευθύνη γι΄ αυτό που μας συνέβη;

«Αναμφίβολα ναι. Αυτό όμως δεν είναι το κυρίως πρόβλημα. Οπως και το σύνθημα “φέρτε πίσω τα κλεμμένα”. Είναι σωστό αλλά ταυτόχρονα παραπλανητικό. Διότι το πρόβλημα είναι το σύστημα και οι θεσμοί που καθιερώσαμε. Θεσμοί που παράγουν βία, βαρβαρότητα και ψυχασθένεια, διότι πώς να κατανοήσει κανείς διαφορετικά την αφύσικη ζωή που μας υποχρέωσαν να βιώνουμε. Για να γυρίσουμε στα δικά μας: το εξοργιστικό είναι ότι μας εγκαλούν για έλλειψη πατριωτισμού όσους διαφωνούμε και αντιστεκόμαστε σε αυτά τα κατοχικά μέτρα. Είναι αυτοί που εκλέχθηκαν και ορκίστηκαν- οι περισσότεροι αλλεπάλληλες φορές- να υπερασπισθούν την πατρίδα και τα συμφέροντα του λαού της και μας οδήγησαν σε μια νέα εθνική υποτέλεια. Αιδώς, Αργείοι...».

- Είστε πολύ σκληρός. «Στα 80 μου χρόνια δεν έχω το δικαίωμα της συγγνωστής πλάνης ούτε καμία δέσμευση για να μη λέω αυτό που σκέφτομαι και πιστεύω. Είναι τουλάχιστον ανόητο να υποστηρίζει κανείς ότι μια χώρα οικονομικά υποδουλωμένη μπορεί να είναι εθνικά και πολιτικά ελεύθερη και ανεξάρτητη. Ισως αυτή η νέα υποτέλεια γεννήσει μια νέα εθνική αντίσταση».

- Εθνική αντίσταση;Με ποια μορφή και πότε;

«Οταν ο λαός βγει επιτέλους από τις κομματικές μάντρες. Τι όραμα θα έχει αυτή η αντίσταση; Τι μορφές θα πάρει; Δεν ξέρω. Εγώ είμαι ήδη παρελθόν και δυσκολεύομαι ήδη να κατανοήσω το παρόν. Ελπίζω οι μορφές που θα πάρει να μην είναι βίαιες και εξουσιαστικές. Είναι ιστορικά βεβαιωμένο πως η βία και η εξουσία πρόδωσαν τα ωραιότερα όνειρα των επαναστατών».

- Πιστεύετε ότι υπάρχει ανάγκη τιμωρίας των ενόχων που μας οδήγησαν εδώ;

«Δεν πιστεύω στην καταστολή. Πιστεύω στην πρόληψη. Δυστυχώς όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες στην εποχή μας έχουν εγκαταλείψει την πρόληψη, την αναζήτηση και αντιμετώπιση των αιτίων που γεννούν τα κοινωνικά φαινόμενα και επαφίενταιστην καταστολή σε ολόκληρο το φάσμα του κοινωνικού γίγνεσθαι».

Ο ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΟΥΡΑ ΤΗΣ ΑΘΕΡΙΝΑΣ


- Είστε ένας από τους πρωταγωνιστές της ιστορίας της Αριστεράς στην Ελλάδα τον αιώνα που πέρασε. Αναγνωρίζετε κάποιο «ιστορικό λάθος» στη διαδρομή της από το 1974 ως σήμερα;

«Κατ΄ αρχάς θέλω να σου πω ότι η διαδρομή μου στην Αριστερά ήταν, παρά τις αντιξοότητες, από τις πιο ευτυχισμένες και πλούσιες περιόδους της ζωής μου. Εί χαμε όνειρο, είχαμε όραμα, είχαμε μύθους και ψευδαισθήσεις. Η Αριστερά είχε βαθιές ρίζες μέσα στην ελληνική κοινωνία. Παρ΄ ότι ηττήθηκε στρατιωτικά, γρήγορα ξαναγεννήθηκε και στις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60 ήταν ο μόνος παραγωγός πολιτισμού στη χώρα μας. Η Αριστερά ήταν επαναστατική, όχι με τη συνωμοτική έννοια αλλά με τον πολιτισμό της, μια πορεία που ήρθε να διακόψει η δικτατορία. Ούτε όμως η χούντα τη νίκησε. Η Αριστερά ηττήθηκε στη Μεταπολίτευση. Διασπασμένη για άλλη μία φορά πολεμούσε με τα “ευαγγέλια” προσπαθώντας να στρατολογήσει η κάθε πλευρά με το μέρος της περισσότερους κομμουνιστές. Να τους κάνει τι, αλήθεια; Να τους βάλει στο μπαούλο; Δεν αντιλήφθηκε τη νέα εποχή στην οποία εισερχόταν η ελληνική κοινωνία, τις προσδοκίες και τα προβλήματά της. Ετσι ήρθε το ΠαΣοΚ, πήρε όλο το πακέτο των συνθημάτων και των αιτημάτων της Αριστεράς και το απαξίωσε. Εκτοτε η Αριστερά ψάχνει την προίκα της σε λάθος μέρος. Σήμερα ειλικρινά δεν ξέρω αν υπάρχει Αριστερά. Αυτό που ισχυρίζεται ότι είναι Αριστερά δεν παράγει τίποτα, ούτε καν πολιτικό πολιτισμό».

- Τι εντύπωση σας προκάλεσε η νέα διάσπαση του Συνασπισμού;

«Επιβεβαιώνει αυτό που είπαμε προηγουμένως. Είναι ένα πείραμα που χρόνια τώρα παλεύει χωρίς να κατορθώνει να συνθέσει απόψεις. Οι διασπάσεις και οι επαναδιασπάσεις αυτού του χώρου μου φέρνουν στο μυαλό την επίδραση που έχει η ουρά της αθερίνας στον τρικυμισμένο ωκεανό».

- Αρα τι προτείνετε; «Πιστεύω ότι ο μόνος δρόμος, η τελευταία έξοδος προς την ελευθερία του ανθρώπου και του πλανήτη είναι η ολιστική οικολογική φιλοσοφία, σκέψη, πράξη και συμπεριφορά. Η οικολογία ούτε φέρει ούτε εδραιώνει καμία εξουσία, αντίθετα την καθιστά άχρηστη. Είναι μια επανάσταση αυτογνωσίας, μια επανάσταση ανθρώπινης συνείδησης. Δεν είναι μια “πίστη” σε μια ιδεολογία αλλά μια καθημερινή πρακτική για να επανασυνδέσουμε τη λογική με τις αισθήσεις, να απελευθερώσουμε τη συμπαντική μας ιδιαιτερότητα. Να αναγνωρίσουμε τη διαφορετικότητα, την αυταξία και την αναγκαιότητα του συνόλου της ζωής. Είναι ένας δρόμος επαναπροσέγγισης του κόσμου που μας περιβάλλει, ένας δρόμος στην αναζήτηση της χαράς αντί της αγωνίας. Εχουμε ανάγκη να ξαναβρούμε την προσωπική μας αισθητική, τα προσωπικά μας μονοπάτια, του έρωτα, της αγάπης και της τρυφερότητας, το άρωμα του κόσμου και της ύπαρξής μας».

banksy the lord of stencil

Banksy's best

Μπανσκι

Τον έχουν ονομάσει «προβοκάτορα της κουλτούρας του δρόμου» και «σύγχρονο αντάρτη των πόλεων», αν και ο ίδιος χαρακτηρίζει τον εαυτό του «ποιοτικό βάνδαλο». Ο Μπάνκσι, ο μυστηριώδης βρετανός καλλιτέχνης που έχει συνδέσει το ψευδώνυμό του με την τέχνη των γκραφίτι, ταξιδεύει incognitoεδώ και μερικές εβδομάδες σε πόλεις των ΗΠΑ και του Καναδά, αφήνοντας
το δημιουργικό του στίγμα πάνω σε πέτρινους καμβάδες. Η τέχνη του είναι πιο πολιτικοποιημένη και οργισμένη από ποτέ, μια πραγματική σπουδή στην οικονομική και κοινωνική κρίση της Δύσης.

Του Κ. Ταβαλου από την εφημερίδα «Το Βήμα», 13/06/2010

Ενας χρηματιστής περπατάει στον δρόμο με τον χαρτοφύλακά του και μια ταμπέλα γύρω από τον λαιμό του γράφει: «Ενδιαφέρομαι για τους ανθρώπους σε ποσοστό 0%». Ενας γκραφιτάς που έχει σβήσει την επιγραφή «Ακολούθησε τα όνειρά σου», γράφοντας από πάνω της: «Ακυρώθηκαν». Και ένας γιάπης, με την ακριβή του Samsonite στα χέρια, έχει περάσει γύρω από τον λαιμό την επιγραφή «Θα δουλέψω για ηλίθιους» ζητώντας εργασία.

Αυτά είναι μερικά από τα πρόσφατα σχέδια του Μπάνκσι που έχουν κατακλύσει πολλές πόλεις της Βόρειας Αμερικής, από το Τορόντο και το Οντάριο του Καναδά ως το Ντιτρόιτ και τη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ. Ολα τους εμφανίζουν έναν καλλιτέχνη έντονα πολιτικοποιημένο και οργισμένο με τη νέα οικονομική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί παγκοσμίως.

Οχι ότι έπρεπε να χτυπήσει η τρέχουσα οικονομική ύφεση ώστε να εκτιμήσουμε τις κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις του έργου του βρετανού καλλιτέχνη. Εδώ και μία δεκαετία ο Μπάνκσι μάς έχει δώσει δεκάδες δείγματα της ευαισθητοποιημένης πολιτικής και κοινωνικής του σκέψης. Η πρώτη του έκθεση στη Νέα Υόρκη, πριν από λίγο καιρό, συνοδεύτηκε από έντονες διαμαρτυρίες πολλών φίλων της τέχνης, οι οποίοι θεώρησαν τις δημιουργίες του «προσβλητικές».

Η έκθεση, ένα σχόλιο του Μπάνκσι πάνω στη σχέση των ανθρώπων με τα ζώα, περιελάμβανε εκθέματα όπως έναν πίθηκο-ρομπότ να βαριανασαίνει παρακολουθώντας στην τηλεόραση μια ταινία πορνό με... ομοειδείς του, έναν ξεπουπουλιασμένο μηχανικό Τουίτι να κουνιέται στο κλουβί του και ένα λευκό κουνέλι με μαργαριταρένιο κολιέ να μακιγιάρεται μπροστά στον καθρέφτη. «Η τέχνη μου αμφισβητεί τη σχέση μας με τα ζώα και την ηθική της βιομηχανίας των τροφίμων» είπε ο Μπάνκσι.

Προκειμένου να κάνει την έκθεση ακόμη πιο... ζωώδη, ράντισε τις γωνίες του εκθεσιακού χώρου με πραγματικά ούρα σκύλων προκαλώντας και άλλον θόρυβο.

Ο «φυσικός» του χώρος, το Λονδίνο, έχει γεμίσει με σχέδιά του. Πέρυσι ο Μπάνκσι μετακόμισε για λίγους μήνες στις ΗΠΑ για να σκηνοθετήσει την πρώτη του ταινία. Πρόσφατα κόσμησε τους τοίχους πάνω από το υπαίθριο παζάρι του λονδρέζικου Πορτομπέλο, όπου πουλιούνται δεκάδες μπλουζάκια με τον Τσε Γκεβάρα, με μια σειρά από αφίσες του αργεντινού επαναστάτη με όλο και πιο ξεθωριασμένη μπογιά. «Ηταν ένα σχόλιο πάνω στην αέναη ανακύκλωση μιας εικόνας μέσα από την αέναη ανακύκλωση του εμπορίου» είπε ο ίδιος ο καλλιτέχνης, που από πολλούς θεωρείται ένας ιδιότυπος συνεχιστής της ποπ αρτ του Αντι Γουόρχολ.

Η ευρηματικότητα του Μπάνκσι, κυρίως όταν συνδυάζεται με το πολιτικό σχόλιο, είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη: αποδίδει τον Γουίνστον Τσόρτσιλ σαν αναρχικό με πράσινη κόμμωση «μοϊκάνα», μετονομάζει τις σούπες Campbell του Γουόρχολ σε «Τesco» από τη γνωστή εταιρεία των βρετανικών σουπερμάρκετ, ενώ φιλοτεχνεί το πορτρέτο της βασίλισσας Ελισάβετ αντικαθι στώντας το πρόσωπό της με εκείνο ενός χιμπαντζή.

«Λένε ότι τα γκραφίτι τρομάζουν τους ανθρώπους και αποτελούν δείγμα κοινωνικής παρακμής.Είναι ψέμα. Τα γκραφίτι κρύβουν κινδύνους μόνο για τους πολιτικούς, τα στελέχη των διαφημιστικών και τους γκραφιτάδες» έχει πει ο Μπάνκσι.

Πριν από λίγο καιρό ταξίδεψε, κρυφά, στο Ισραήλ και έκανε γκραφίτι ακόμη και πάνω στο «τείχος ασφαλείας» που χτίζουν οι Ισραηλινοί στη Δυτική Οχθη. Ζωγράφισε μια τρύπα μέσα από την οποία διακρίνεται μια ειδυλλιακή ακρογιαλιά καθώς και έναν αρουραίο, το σήμα κατατεθέν του, να πετάει πέτρες σε ένα ισραηλινό φυλάκιο.

«[Τους αρουραίους] τους μισούν και τους κυνηγούν,αλλά εκείνοι ζουν ανάμεσά μας, σε σιωπηλή απόγνωση. Αν είσαι βρώμικος, άσημος και δεν σε αγαπάει κανείς,τότε οι αρουραίοι αποτελούν για σένα ένα πρότυπο ζωής» υποστηρίζει ο Μπάνκσι, φανερά εκνευρισμένος από το γεγονός ότι έγινε γνωστός αμέσως μόλις αποφάσισε να αποκτήσει ψευδώνυμο και να κινηθεί... υπογείως, όπως το αγαπημένο του τρωκτικό. «Κανείς δεν έδινε σημασία σε αυτά που έλεγα, ώσπου έπαψαν να γνωρίζουν ποιος είμαι» λέει με νόημα.

Υπό το καθεστώς αυτής της μυστηριώδους ανωνυμίας, ο Μπάνκσι «αγοράζει» πολύτιμο χρόνο και χρήμα, προστατεύοντας ουσιαστικά την τέχνη του από μηνύσεις για βανδαλισμό δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας. Με πολλά εντάλματα σύλληψης να εκκρεμούν σε βάρος του, ο Μπάνκσι εξακολουθεί να κρύβεται, σαν καταζητούμενος. Μια οξύμωρη καθημερινότητα για έναν καλλιτέχνη ο οποίος εξακολουθεί να παραμένει άγνωστος μέσω της... διασημότητάς του.

Μα ποιος είναι τέλος πάντων;

Δύο είναι οι επικρατούσες θεωρίες σχετικά με την πραγματική ταυτότητα του Μπάνκσι: η βρετανική «Μail on Sunday» ισχυρίζεται ότι πρόκειται για τον Ρόμπιν Γκάνιγχαμ,έναν 35χρονο κάτοικο του Μπρίστολ.Σύμφωνα με την εφημερίδα,η οποία μάλιστα ισχυρίζεται ότι τον φωτογράφισε επί το έργον στην Τζαμάικα το 2004,ο Μπάνκσι προέρχεται από τη μεσοαστική τάξη και ήλθε σε ρήξη με την εύπορη οικογένειά του προκειμένου να ακολουθήσει τον ταπεινό δρόμο της τέχνης του δρόμου.Το ΒΒC συμφωνεί με τη «Μail» όσον αφορά την ηλικία και τον τόπο καταγωγής του, αλλά ισχυρίζεται ότι το πραγματικό του όνομα είναι Ρόμπερτ Μπανκς (εξ ου και το ψευδώνυμο «Μπάνκσι»).

Ενα...«Καράτε Κιντ» για το γκραφίτι

Το «Εxit Τhrough the Gift Shop»,η πρώτη ταινία του Μπάνκσι,αφηγείται την ιστορία του Τιερί Γκετά,ενός εκκεντρικού Γάλλου που τυγχάνει μέγας οπαδός του διάσημου βρετανού γκραφιτά.Ο Γκετά, αφού καταφέρνει να γνωρίσει το είδωλό του,ύστερα από ενθάρρυνση του ίδιου του Μπάνκσι γίνεται και αυτός καλλιτέχνης του δρόμου με το ψευδώνυμο «Μr. Βrainwash» (κ.Πλύση Εγκεφάλου).Στο ντοκυμαντέρ εμφανίζονται μερικοί από τους πιο διάσημους γκραφιτάδες του κόσμου,καθώς και ο ίδιος ο Μπάνκσι,κρυμμένος πάντα στην κουκούλα του και με τη φωνή ψηφιακά αλλοιωμένη.«Φιλοδοξία μου ήταν η ταινία να είναι για το γκραφίτι ό,τι το “Καράτε Κιντ” για τις πολεμικές τέχνες.Τελικά φαίνεται ότι θα έχουμε το αποτέλεσμα που είχαν τα “Σαγόνια του καρχαρία” για το θαλάσσιο σκι» είπε για το φιλμ που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο φεστιβάλ ανεξάρτητων ταινιών Sundance στις ΗΠΑ.

La double vie de Veronique Ζμπίγκνιου Πράισνερ

Έχοντας στις αποσκευές του μία Αργυρή Άρκτο και δυο βραβεία César, ο Πολωνός συνθέτης είναι μια αξιοθαύμαστη περίπτωση μουσικού, καθότι αυτοδίδακτος: «Δεν πήγα σε κανένα ωδείο αλλά επειδή η αγάπη μου για την μουσική είναι μεγάλη, κατάφερα όχι μόνο να διαβάζω και να γράφω νότες αλλά να συνθέτω ολόκληρα συμφωνικά έργα και σάουντρακς».

Με πηγαίο ταλέντο, λοιπόν, ο σπουδαίος αυτός δημιουργός φτάνει σήμερα να έχει γράψει μουσική για πάνω από 40 ταινίες, μεταξύ αυτών αρκετές του Κισλόφσκι («Η διπλή ζωή της Βερόνικα», «Ο δεκάλογος», «Μικρή ιστορία για ένα φόνο», «Τα τρία χρώματα: Μπλε, Λευκό, Κόκκινο») αλλά και άλλων σημαντικών σκηνοθετών, όπως της Ανιέσκα Χόλαντ για το «Europa Europa», του Λουί Μαλ για το «Μοιραίο πάθος», του Λούις Μαντόκι για το «Όταν ένας άντρας αγαπά μια γυναίκα» και της δικιάς μας Λουκίας Ρικάκη για το «Κουαρτέτο σε τέσσερις κινήσεις».Όπως αναφέρει ο ίδιος, «ως αιώνιος εραστής της έμπνευσης και της αγάπης για την δημιουργία» απεχθάνεται «τη νοοτροπία του έτοιμου και γρήγορου που μας έχει κατακλύσει ενώ έχει περάσει και στην μουσική». Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι περισσότερες συνθέσεις του έχουν δημιουργηθεί για ταινίες ευρωπαϊκού κινηματογράφου: «Μου πρότειναν να γράψω μουσική για το Χόλιγουντ. Δεν μπορώ να γράψω μουσική για κάτι που δεν με αφορά».

Σημείο αναφοράς στην καριέρα του, η συνεργασία του με τον Κριστόφ Κισλόφσκι για τον οποία αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ήξερα από την αρχή της συνεργασίας μας ότι κάτι τέτοιο θα μου συνέβαινε μόνο μία φορά στη ζωή μου». Ο Κισλόφσκι πρόσεξε τον Πράισνερ το 1981 όταν έγραψε την πρώτη κινηματογραφική μουσική για την ταινία του Αντονι Κράουζε «Δελτίο Καιρού». Έτσι, του πρότεινε να συνεργαστούν στην ταινία που ετοίμαζε εκείνο τον καιρό με τίτλο «Χωρίς τέλος». Μία ταινία «που έτυχε να πολεμηθεί τόσο από το πολιτικό κατεστημένο όσο και από την Καθολική Εκκλησία της Πολωνίας». Τα οφέλη που απέσπασε σαν καλλιτέχνης και κυρίως σαν άνθρωπος από τον σπουδαίο αυτό σκηνοθέτη πολλά. Εκτός φυσικά από την ανάδειξη που του προσέφερε από την πρώτη στιγμή-λόγω της επιτυχίας των ταινιών του-για τον Πράισνερ ο Κισλόφσκι κατάφερε να του δείξει το νόημα της τέχνης που είναι «η ελευθερία της έκφρασης».Όπως αναφέρει ο ίδιος, «ως αιώνιος εραστής της έμπνευσης και της αγάπης για την δημιουργία» απεχθάνεται «τη νοοτροπία του έτοιμου και γρήγορου που μας έχει κατακλύσει ενώ έχει περάσει και στην μουσική». Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι περισσότερες συνθέσεις του έχουν δημιουργηθεί για ταινίες ευρωπαϊκού κινηματογράφου: «Μου πρότειναν να γράψω μουσική για το Χόλιγουντ. Δεν μπορώ να γράψω μουσική για κάτι που δεν με αφορά».

Σημείο αναφοράς στην καριέρα του, η συνεργασία του με τον Κριστόφ Κισλόφσκι για τον οποία αναφέρει χαρακτηριστικά: «Ήξερα από την αρχή της συνεργασίας μας ότι κάτι τέτοιο θα μου συνέβαινε μόνο μία φορά στη ζωή μου». Ο Κισλόφσκι πρόσεξε τον Πράισνερ το 1981 όταν έγραψε την πρώτη κινηματογραφική μουσική για την ταινία του Αντονι Κράουζε «Δελτίο Καιρού». Έτσι, του πρότεινε να συνεργαστούν στην ταινία που ετοίμαζε εκείνο τον καιρό με τίτλο «Χωρίς τέλος». Μία ταινία «που έτυχε να πολεμηθεί τόσο από το πολιτικό κατεστημένο όσο και από την Καθολική Εκκλησία της Πολωνίας». Τα οφέλη που απέσπασε σαν καλλιτέχνης και κυρίως σαν άνθρωπος από τον σπουδαίο αυτό σκηνοθέτη πολλά. Εκτός φυσικά από την ανάδειξη που του προσέφερε από την πρώτη στιγμή-λόγω της επιτυχίας των ταινιών του-για τον Πράισνερ ο Κισλόφσκι κατάφερε να του δείξει το νόημα της τέχνης που είναι «η ελευθερία της έκφρασης».

Biodiversity - www.weareallinthistogether.eu - HD / ENG

Του Νίκου Δήμου από το περιοδικό LiFO

LiFO

Η Μαγκιά και η Κλάψα (29.04.10)

Έβλεπα μία αφίσα της Μελίνας – κι ένιωσα πάλι αυτό το αμήχανο συναίσθημα. Ήταν αναμφισβήτητα μία λαμπερή παρουσία. Τόσο λαμπερή που δεν έγινε ποτέ πολύ μεγάλη ηθοποιός (η παρουσία της υποσκέλιζε τον ρόλο). Αλλά υπήρξε καλή ηθοποιός, ιδιαίτερα όποτε έπαιζε τον εαυτό της, όπως στη Στέλλα και το Ποτέ την Κυριακή.

Ως πολιτικός μολύνθηκε από την Πασοκική ασθένεια του λαϊκισμού – αλλά παρόλα αυτά σαν υπουργός πολιτισμού (του δικού της) άφησε τη σφραγίδα της.

Αλλά ούτε η σκηνική ούτε η πολιτική της παρουσία με κάνουν να νιώθω αμήχανα όταν την σκέπτομαι. Αυτό που με ενοχλεί είναι ένα χαρακτηριστικό που οι περισσότεροι θαύμαζαν σε αυτήν. Η μαγκιά της.

Γενικά η νεοελληνική μαγκιά μου σπάει τα νεύρα – ακόμα κι όταν συνδέεται με γοητεία, όπως στην περίπτωση της Μελίνας. Περιέχει μέσα ιταμότητα, θράσος και συχνά χυδαιότητα που με σκοτώνει.

Αλλά αυτό δεν είναι τίποτα μπροστά στην αντίδραση που μου φέρνει μία άλλη νεοελληνική στάση: η κλάψα.

Γι αυτό δεν αντέχω έτερον μέγα είδωλο των συμπατριωτών μου: τον Στέλιο Καζαντζίδη. Έτσι και ακούσω αυτή την βαριά μακρόσυρτη φωνή, παθαίνω αλλεργία.

Αυτός δεν είναι «ο καημός της Ρωμιοσύνης» που έγραφε ο Σεφέρης. Η Ρωμιοσύνη έχει λεβεντιά και δύναμη, όπως η δωρική φωνή του Μπιθικώτση. Αντίθετα το παράπονο του Στελλάρα είναι το βογκητό του σκλάβου, του υποταγμένου που σέρνεται κλαψουρίζοντας. Υπάρχει εκεί μία αποδοχή της μοίρας, μία παθητικότητα που με απωθεί.

Τώρα θα μου πείτε τι Έλληνας είμαι εγώ που δεν πάω την Μελίνα και τον Στέλιο; Είμαι μάλλον από την άλλη πάστα που δεν αντέχει την Ελλάδα της μαγκιάς και της κλάψας (όψεις του ίδιου νομίσματος) και προτιμάει την Ελλάδα του Τσιτσάνη, του Χατζιδάκι, του Ελύτη: μία Ελλάδα ευγένειας, βάθους και αξιοπρέπειας. Η χώρα μας έχει μια τέτοια παράδοση που αρχίζει με τον Ερωτόκριτο και τον Σολωμό.

Τελικά πάλι δεν ξέφυγα από την οικονομία. Σκεφθείτε τι σχέση έχουν η μαγκιά και η κλάψα με τα οικονομικά μας χάλια…

Σαν σήμερα, το 1510, πέθανε ο Ιταλός ζωγράφος, Sandro Botticelli, το ταλέντο του οποίου χαρακτήρισε την πρώιμη περίοδο της Αναγέννησης. Με μοναδικό ύφος που κατέστησε τα έργα του αναγνωρίσιμα, ο Botticelli άφησε πίσω αριστουργήματα όπως «Η γέννηση της Αφροδίτης» και η «Άνοιξη».

Ο Alessandro Filipepi, ο οποίος έγινε γνωστός ως Sandro Botticelli εκτιμάται ότι ήρθε στη ζωή γύρω στο 1444, στη Φλωρεντία. Μαθήτευσε δίπλα στον Fra Filippo Lippi όπου ανακάλυψε το δικό του ζωγραφικό ύφος και σε ηλικία 15 ετών ήταν ήδη αναγνωρισμένος για το ταλέντο του – κάτι που του επέτρεψε να ανοίξει δικό του εργαστήριο όπου πολλοί νέοι έσπευσαν να μαθητεύσουν δίπλα του.

Το ύφος του κατέληξε να είναι εμφανώς διακριτό, τα πορτρέτα του έμοιαζαν μελαγχολικά ή θλιμμένα, ενώ η αίσθηση ροής που έδινε στην κίνηση σύντομα έγινε αναγνωρίσιμη και χαρακτηριστική του πινέλου του. Στο έργο του περιλάμβανε στοιχεία τόσο από τη χριστιανική παράδοση όσο και από την παγανιστική. Συχνά επαναλάμβανε στα έργα του τη μορφή μιας θλιμμένης κοπέλας η οποία μοιάζει εντελώς αποκομμένη απ’ όσα συμβαίνουν γύρω της. Ενίοτε παρουσίαζε στους παραδοσιακούς ρόλους τους τα φύλα ενώ άλλες φορές εμφάνιζε τη γυναίκα ως την κυρίαρχη και επιβλητικότερη φιγούρα.

Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς του έγινε για παραγγελίες της πανίσχυρης οικογένειας των Medici, οι οποίοι κατείχαν κορυφαία θέση στην κοινωνία της Φλωρεντίας,. Το 1481 προσεκλήθη στη Ρώμη προκειμένου να συμμετάσχει στη διακόσμηση της Cappella Sistina, μαζί με καλλιτέχνες όπως οι Perugino, Ghirlandaio και αργότερα ο Michelangelo. Ο Botticelli δημιούργησε τρία μεγάλα έργα καθώς και επτά παπικά πορτρέτα στο διάσημο παρεκκλήσι ενώ επιστρέφοντας στην Φλωρεντία φιλοτέχνησε πλήθος έργων σε άλλες εκκλησίες.

Το ύφος του παρουσίασε αξιοσημείωτη αλλαγή με το πέρασμα των χρόνων ενώ έγινε ακόλουθος του μοναχού Savonarola, ο οποίος είχε μεγάλη απήχηση στην Φλωρεντία. Πολλά από τα μέχρι τότε έργα του Botticelli κρίθηκαν ασεβή προς το θεό και κάηκαν μαζί με διάφορα βιβλία. Όταν όμως η δημοτικότητα εγκατέλειψε τον Savonarola, κάηκε ο ίδιος ο μοναχός στο κέντρο της Φλωρεντίας. Πολλοί ακόλουθοί του εγκατέλειψαν την πόλη, όμως ο Botticelli παρέμεινε και συνέχισε να ζωγραφίζει, με έντονο το θρησκευτικό αίσθημα και τους συμβολισμούς σε πολλά έργα του. Κέρδισε τη φήμη του ζωγράφου που φιλοτεχνούσε εξαιρετικά Αγίες Τράπεζες και κέρδισε σημαντικά ποσά από τις αναθέσεις που λάμβανε. Λόγω του σεβασμού στο πρόσωπό του, συμμετείχε στην επιτροπή που επέλεξε το σημείο όπου ο Michelangelo θα τοποθετούσε το άγαλμά του, Δαυίδ.

Ο Sandro Botticelli έφυγε από τη ζωή σε ηλικία περίπου 65 ετών, κατά πολλούς φτωχός και άσημος την ώρα του θανάτου του, κάτι που προέκυψε λόγω της τεράστιας φήμης που είχαν πλέον οι νεότεροί του Michelangelo, Raphael και Leonardo Da Vinci. Τα έργα του θεωρούνται αριστουργήματα της εποχής του όμως χρειάστηκαν περίπου 400 χρόνια μετά το θάνατό του για να αναγνωριστεί η αξία τους. Η πρώτη μονογραφία για τον καλλιτέχνη κυκλοφόρησε μόλις το 1893 ενώ την περίοδο 1900-1920 γράφτηκαν περισσότερα βιβλία για τον Botticelli απ’ ότι για οποιονδήποτε άλλο ζωγράφο.

MADRUGADA - Salt Νορβηγοί. Οι εικόνες είναι απ την πατρίδα τους.

χαίρε!

αέρας

Περπατούσα σε υδρατμούς με αρώματα μιας άλλης ζωής.Σε φώτα εσωτερικά που με το έαρ ανέμιζαν. Αρωματισμένα χρώματα.Μεθυστικά!
Με ίχνη εντός μου,μα και τη ζωή που τόσο λίγο αναγνωρίζω, ...την αύρα τους ζω.

Check out Give Earth a hand | Greenpeace International

Check out Give Earth a hand | Greenpeace International

Κική Δημουλά - Ποιήματα

ΜΙΑ ΜΕΤΕΩΡΗ ΚΥΡΙΑ

Βρέχει...
Μία κυρία ἐξέχει στὴ βροχὴ
μόνη
πάνω σ᾿ ἕνα ἀκυβέρνητο μπαλκόνι.
Κι εἶναι ἡ βροχὴ σὰν οἶκτος
κι εἶναι ἡ κυρία αὐτὴ
σὰν ράγισμα στὴ γυάλινη βροχή.
Τὸ βλέμμα της βαδίζει στὴ βροχή,
βαριὲς πατημασιὲς καημοῦ
τὸν βρόχινό του δρόμο
γεμίζοντας. Κοιτάζει...
Κι ὅλο ἀλλάζει στάση,
σὰν κάτι πιὸ μεγάλο της,
ἕνα ἀνυπέρβλητο,
νά ῾χει σταθεῖ
μπροστὰ σ᾿ ἐκεῖνο ποὺ κοιτάζει.
Γέρνει λοξὰ τὸ σῶμα
παίρνει τὴν κλίση τῆς βροχῆς
―χοντρὴ σταγόνα μοιάζει―
ὅμως τὸ ἀνυπέρβλητο μπροστά τῆς πάντα.
Κι εἶναι ἡ βροχὴ σὰν τύψη.
Κοιτάζει...
Ρίχνει τὰ χέρια ἔξω ἀπ᾿ τὰ κάγκελα
τὰ δίνει στὴ βροχὴ
πιάνει σταγόνες
φαίνεται καθαρὰ ἡ ἀνάγκη
γιὰ πράγματα χειροπιαστά.
Κοιτάζει...
Καί, ξαφνικά,
σὰν κάποιος νὰ τῆς ἔγνεψε «ὄχι»,
κάνει νὰ πάει μέσα.
Ποῦ μέσα ―
μετέωρη ὡς ἐξεῖχε στὴ βροχὴ
καὶ μόνη
πάνω σ᾿ ἕνα ἀκυβέρνητο μπαλκόνι.
ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ
(ἀπὸ τὰ Ποιήματα, Ἴκαρος 1998)