Ταιριάζει σε πολλά χαμόγελα...

Ελευθεροτυπία, Σάββατο 5 Δεκεμβρίου 2009

Χαμόγελα

Από τον ΕΥΓΕΝΙΟ ΑΡΑΝΙΤΣΗ

Λέγεται ότι έχουν αποδελτιωθεί δώδεκα διαφορετικοί τύποι χαμόγελου -οι εξής: της υποκρισίας, της ανακούφισης, της ευτυχίας, της ευθυμίας, της ειρωνείας, της αμηχανίας, της ευγένειας, της σαγήνης, της συγκατάβασης, του ρεμβασμού, της ηλιθιότητας και της πόζας μπροστά στον φακό.

Σ' αυτή την κλασική κατάταξη προστίθεται εκ των υστέρων το σχιζοειδές χαμόγελο της Ντόρας, αυτό που της κόστισε την εκλογή και που είναι το μοναδικό για το οποίο επιτρέπεται να πούμε ότι μοιάζει ταυτόχρονα φαρδύ και συγκρατημένο. Αν και επιθετικό, προδίδει αποστασιοποίηση, ενώ, σε πείσμα τού ότι ακτινοβολεί σαρκασμό προς όλες τις κατευθύνσεις, αποκαλύπτει ένα βαθύτερο ψυχικό μούδιασμα.

ΑΝΑΛΟΓΩΣ διφορούμενος είναι ο τόνος της ανωτερότητας που δηλώνεται εδώ, εφόσον η αυτοπεποίθηση καταγράφεται, αναμφίβολα, σαν κάτι προσποιητό. Εν πάση περιπτώσει, το χαμόγελο της Ντόρας θυμίζει εκείνη την πικρόχολη και βεβιασμένη γκριμάτσα που υιοθετούν οι κυρίες της μεσαίας τάξης άπαξ και βρεθούν σε θέση άμυνας, οπότε δεν βρίσκουν άλλη διέξοδο από το να εμφανίσουν, στο πρόσωπό τους, μια δόση περιφρόνησης για τους παριστάμενους. Με δυο λόγια, είναι ένα μαγειρικό μείγμα διαφόρων κακοχωνεμένων συναισθηματικών ουσιών και δηλητηρίων, τόσο έντονα απωθητικό στη θεατρικότητά του ώστε αναρωτιέται κανείς για ποιο λόγο οι σύμβουλοί της σε θέματα επικοινωνίας απέφυγαν (ή απέτυχαν) να την αποτρέψουν από το να το φοράει καθημερινά, σαν μάσκα.

ΠΡΑΓΜΑΤΙ, το μεγάλο μειονέκτημα του συγκεκριμένου μορφασμού δεν είναι ούτε ο μακιαβελικός του απόηχος ούτε οι αποχρώσεις της υπεροψίας που συγκρατεί, αλλά, απλούστατα, το γεγονός ότι παραμένει αναλλοίωτος, ανεξαρτήτως περιστάσεων. Ακόμη και τη βραδιά των αποτελεσμάτων, μετά από την ήττα της, η Ντόρα συνελήφθη να δίνει μάχη προκειμένου να διατηρήσει μιαν έσχατη σύσπαση των χειλιών, συμβολική της υπόληψης του μητσοτακισμού, ενώ ήταν φως φανάρι ότι θα τη συνέφερε να εκδηλώσει κάποιο ίχνος ανθρώπινης συντριβής ή έστω συγκίνησης.

ΑΛΛΩΣΤΕ, ήταν ήδη, εξαρχής, ένα χαμόγελο για το οποίο είχαν διατυπωθεί αμέτρητοι σκωπτικοί υπαινιγμοί δίχως η υποψήφια Αρχηγός να το εγκαταλείψει. Οπως έκανε και με την ομολογουμένως κακόγουστη συνήθεια να προφέρει τα ξενικά ονόματα μιμούμενη τη χτυπητή προφορά ορισμένων φθόγγων (Mιλόsheβιtch, πρόεδρος Mπουshsh κτλ.), υπερασπίστηκε το χαμόγελό της με αυταπάρνηση, μολονότι όλα οδηγούσαν στο συμπέρασμα ότι κάθε άλλο παρά την κολάκευε, πολύ λιγότερο δε ευνοούσε τη συναισθηματική επαφή με τους ψηφοφόρους. Εκλεισε έτσι, άδοξα, ο κύκλος που είχε ανοίξει με την Τζούλια Ρόμπερτς.